Αταξίες στην τάξη (5): Παράσταση για κλάματα

Υπόθεση

Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου πλησιάζει και ο διευθυντής κύριος Ανδρόνικος ανακοινώνει ότι κάθε τάξη θα συμμετάσχει στη γιορτή ετοιμάζοντας τη δική της παρουσίαση. Το τμήμα του Πάνου αποφασίζει να ανεβάσει μια θεατρική παράσταση και οι μαθητές ορίζουν ομάδες συγγραφέων, σκηνοθετών και ηθοποιών. Όμως οι οιωνοί δεν είναι θετικοί: Ο Κεντάρ βλέπει στον ύπνο του τον Σίβα, το κάδρο του Κολοκοτρώνη φεύγει από τη θέση του στον τοίχο της αίθουσας και τα νεύρα της δασκάλας αρχίζουν να σπάνε... Οι καβγάδες, τα ατυχήματα και οι απανωτές γκάφες, προετοιμάζουν το έδαφος για μια παράσταση για κλάματα. Βέβαιοι για την αποτυχία, οι μαθητές-ηθοποιοί, αποφασίζουν την κρίσιμη μέρα να χαλαρώσουν, να αυτοσχεδιάσουν και να προσπαθήσουν να το ευχαριστηθούν, ακολουθώντας τη συμβουλή της δασκάλας θεατρικής αγωγής. Θα καταφέρουν άραγε να αντεπεξέλθουν στην πρόκληση ή τους περιμένει η οργή του διευθυντή;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Κέδρος
Συγγραφέας: Γιώργος Κ. Παναγιωτάκης
Εικονογράφηση: Κώστας Θεοχάρης
ISBN: 978-960-04-4491-9
Έτος 1ης Έκδοσης: 2014
Σελίδες: 100
Τιμή: περίπου 7 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Ε', Στ'

Ευχαριστούμε τον συγγραφέα και τις εκδόσεις για την προσφορά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη της τάξης μας!

Κριτική

Άλλη μια απολαυστική περιπέτεια από τη σειρά Αταξίες στην τάξη. Με απλή γραφή, σαφήνεια και άφθονο χιούμορ, ο Πάνος και οι συμμαθητές του επιστρέφουν, μοιράζοντας χαμόγελα και μεταφέροντας στους αναγνώστες μηνύματα για την ειρήνη, τη δημοκρατία, την ομαδικότητα, αλλά και την ανοχή στο διαφορετικό. Στα αρχικά κεφάλαια, ο συγγραφέας μας συστήνει ξανά τα κεντρικά πρόσωπα της τάξης και τους χαρακτήρες τους, κι έτσι ακόμα και όσοι δεν έχουν διαβάσει προηγούμενα βιβλία της σειράς, μπορούν εύκολα να μπουν στο κλίμα. Το βιβλίο χωρίζεται σε 11 μικρού μεγέθους κεφάλαια, έκτασης 5-11 σελίδων το καθένα. Οι πνευματώδεις διάλογοι, η κλιμακούμενη αγωνία και οι ανατροπές, κρατούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη ζωηρό μέχρι το τέλος. Η ασπρόμαυρη εικονογράφηση, με μια ολοσέλιδη και 1-2 μικρότερες ζωγραφιές ανά κεφάλαιο, συνοδεύει διακριτικά το κείμενο, παρουσιάζοντας χαρακτηριστικές σκηνές από την πλοκή και ορισμένα από τα πρόσωπα που συμμετέχουν. Προτείνουμε το βιβλίο ανεπιφύλακτα σε μαθητές των τελευταίων τάξεων του Δημοτικού, θα μπορούσαν όμως να το απολαύσουν και λίγο μικρότεροι ή μεγαλύτεροι μαθητές.

Απλότητα και σαφήνεια στη γραφή Χιούμορ Ωφέλιμα διδάγματα

Αξίες - Θέματα
Εκπαίδευση, Ιστορία, Περιπέτεια, Θέατρο, Συνεργασία, 28η Οκτωβρίου

Εικονογράφηση

Ασπρόμαυρη, με μια ολοσέλιδη και μια - δυο μικρότερες ζωγραφιές ανά κεφάλαιο, συνοδεύει διακριτικά το κείμενο, παρουσιάζοντας χαρακτηριστικές σκηνές από την πλοκή. 

Απόσπασμα
«Παιδιά, μπορείτε να κάνετε λίγη ησυχία, σας παρακαλώ;»

Τα λόγια του κυρίου Ανδρόνικου, του διευθυντή του σχολείου μας, είναι όλο ευγένεια. Μόνο όμως όταν τα βλέπεις γραμμένα στο χαρτί. Γιατί όταν είσαι εκεί και τα ακούς, αυτά τα «μπορείτε» και τα «σας παρακαλώ» μοιάζουν με βέλη βουτηγμένα σε δηλητήριο. Σαν εκείνα που έριξε ο Ηρακλής και ξεπάστρεψε τις Στυμφαλίδες όρνιθες στο πι και φι.

Ο κύριος Ανδρόνικος, βέβαια, δε μοιάζει και πολύ με τον Ηρακλή. Δε φοράει δηλαδή δέρμα λιονταριού, ούτε κρατάει ρόπαλο. Συνήθως φοράει γκρι σακάκι και κρατάει ένα μικρόφωνο.

Όλοι κάναμε ησυχία. Ο κύριος Ανδρόνικος πέρασε το κοφτερό βλέμμα του πάνω από τα κεφάλια μας και έδειξε με το δάχτυλό του ένα μικροσκοπικό δευτεράκι που στεκόταν μπροστά μπροστά:

«Εσύ, παιδί μου, με το κόκκινο μπουφάν. Ναι, εσύ στην πρώτη σειρά, θα ήθελες σε παρακαλώ, να μας πεις τι ημερομηνία έχουμε σήμερα;»

«Εεεε…» έκανε αυτό σαστισμένο. «Δεν… δεν ξέρω, κύριε…»

Ο κύριος Ανδρόνικος ξεφύσησε σαν φορτηγό που έχει πάθει λάστιχο.

«Έχουμε 20 Οκτωβρίου!» Βρυχήθηκε από το μικρόφωνο. «Όλοι μαζί! Πόσο έχουμε;»

«20 Οκτωβρίουουου!»

«Άρα σε οχτώ μέρες από σήμερα πόσο θα έχουμε;»

«28 Οκτωβρίουουου».

«Και τι γιορτάζουμε την 28^η Οκτωβρίου;» ρώτησε ο διευθυντής.

«Την Επανάσταση του Είκοσι ένααα», φώναξε ο Ιορδάνης.

Ευτυχώς, η φωνή του καλύφθηκε από ένα βουητό. Μέσα σ’ αυτό ξεχώριζες τις λέξεις: πόλεμος, Ιταλοί, Όχι…

Κλαπ!

Αυτό το τελευταίο δεν ήταν λέξη. Ήταν μια σβουριχτή καρπαζιά που έπεσε στο σβέρκο του Ιορδάνη. Δεν πρόλαβα να δω ποιος την έριξε. Μάλλον θα ήταν η Κλάρα. Συνήθως αυτή ρίχνει τις καρπαζιές.

Η Κλάρα είναι κορίτσι. Αυτό πρέπει να το τονίζουμε, γιατί συνήθως έχει την όψη νευριασμένου γορίλα. Είναι πανύψηλη, γεροδεμένη και έχει πολύ βαρύ χέρι. Είναι και αστέρι σε όλα τα αθλήματα – εκτός από τη ρυθμική γυμναστική φυσικά.

Τον Ιορδάνη, αντίθετα, δεν τον λες και αθλητικό τύπο. Να φανταστείτε, όταν ο κύριος Παντελής, ο γυμναστής, μας λέει να κάνουμε γύρους στο προαύλιο, ο Ιορδάνης αρχίζει να λαχανιάζει προτού καν αρχίσει να τρέχει. Και μόνο στην ιδέα δηλαδή. Με τους γύρους από το σουβλατζίδικο όμως δεν έχει το ίδιο πρόβλημα.

Ο Ιορδάνης λέει ότι δεν χρειάζεται τον αθλητισμό, γιατί θα γίνει επιχειρηματίας σαν τον πατέρα του, που έχει το μίνι μάρκετ στην πλατεία. Και πραγματικά, στο εμπόριο είναι μανούλα. Για παράδειγμα, κάθε μέρα τη στήνει στο κυλικείο και περιμένει να λιγοστέψουν τα ντόνατς. Μόλις μείνουν δύο, πάει και τα αγοράζει. Έπειτα πουλάει το ένα πενήντα λεπτά πιο ακριβά. Το άλλο το τρώει.

Ο κύριος Ανδρόνικος, στο μεταξύ, έλεγε τα δικά του. Ότι, δηλαδή, μια και την 28^η Οκτωβρίου 1940 ξεκίνησε ο πόλεμος με τους Ιταλούς, εμείς πρέπει να τιμήσουμε τους παππούδες μας που πολέμησαν στα χιονισμένα βουνά. Και γι’ αυτό θα κάνουμε μια γιορτή.

«Σύμφωνα με την εγκύκλιο που ήρθε σήμερα από το υπουργείο, κάθε τμήμα θα αναλάβει να οργανώσει τη γιορτή του όπως θέλει. Θα δουλεύετε στην ώρα της ευέλικτης ζώνης. Ο δάσκαλός σας θα ορίσει δύο μαθητές που θα είναι υπεύθυνοι για τη γιορτή».

«Πάλι τα ίδια», αναστέναξε ο Μπρούνο.

Ο Μπρούνο μισεί την 28^η Οκτωβρίου. Βλέπετε, η μαμά του είναι Ιταλίδα. Έτσι, κάθε χρόνο, όταν πλησιάζει αυτή η μέρα, τον φωνάζουμε μακαρονά και κορόιδο Μουσολίνι και τον παίρνουμε στο κυνήγι. Αυτός διαμαρτύρεται. Λέει ότι ο μπαμπάς του είναι Έλληνας, άρα δεν πρέπει να τον κυνηγάμε.

Έχει δίκιο, αλλά καλά να πάθει. Γιατί, βλέπετε, το έχει δίπορτο ο κύριος. Στο ποδόσφαιρο, για παράδειγμα, που τον συμφέρει, είναι πάντα Ιταλός. Και τις προάλλες, όταν έπαιζε η Εθνική Ελλάδας με την Ιταλία και χάσαμε 3-0, ο Μπρούνο μας έκανε τον έξυπνο. Έχει ο καιρός γυρίσματα, κύριε Μπρούνο!

Στην τάξη, η δασκάλα μας, η κυρία Μαργαρίτα, ρώτησε ποιοι θέλουν να είναι υπεύθυνοι για τη γιορτή.

Η Κίκη σήκωσε αμέσως το χέρι της. Το ίδιο και ο Κεντάρ.

«Κεντάρ, τι έκπληξη είναι αυτή; Θέλεις να είσαι υπεύθυνος για τη γιορτή;»

«Όχι, κυρία. Θέλω να πάω στην τουαλέτα», είπε ο Κεντάρ.

Η δασκάλα μας πήρε μια βαθιά ανάσα. Έπειτα έδωσε την άδεια στον Κεντάρ να πάει στην τουαλέτα και όρισε την Κίκη υπεύθυνη για τη γιορτή.

«Τα πιάσαμε τα λεφτά μας», μουρμούρισε ο Νώντας.

Ήξερε τι έλεγε, αφού η Κίκη είναι ικανή να σε τρελάνει. Εκτός από το ότι έχει τσιριχτή φωνή που σου τρυπάει το τύμπανο, θέλει να το παίζει συνεχώς αρχηγός. Σκοπεύει, όταν μεγαλώσει, να γίνει πρωθυπουργός της χώρας, γι’ αυτό κάνει από τώρα προπόνηση. Ο μόνος που δεν τη βρίσκει κουραστική είναι ο Ιορδάνης. Εγώ πιστεύω ότι είναι ερωτευμένος μαζί της. Ο ίδιος βέβαια το αρνιέται. Όταν όμως τη λέω Κίρκη για να την τσατίσω…

«Μην τη λες έτσι», διαμαρτύρεται ο Ιορδάνης. «Στενοχωριέται».

Πείτε μου τώρα, έχω δίκιο ή όχι;

«Πάμε πάλι», έκανε η δασκάλα μας. «Ποιος θέλει να είναι υπεύθυνος μαζί με την Κίκη;»

Ο Ιορδάνης σήκωσε το χέρι το όσο πιο ψηλά μπορούσε. Ήταν ο μόνος που το έκανε κι έτσι η κυρία Μαργαρίτα τον επέλεξε.

Όταν χτύπησε το κουδούνι, ο Μπρούνο έφυγε σφαίρα για κάτω. Κανένας όμως δεν είχε όρεξη να τον κυνηγήσει. Για την ώρα, τουλάχιστον.

Σχόλιο

Παρότι το κωμικό στοιχείο είναι έντονο και σκόπιμα αγγίζει σε ορισμένες σκηνές τα όρια της φαρσοκωμωδίας, τα μηνύματα που περνούν μέσα από το κείμενο, είναι σαφή και σημαντικά.

Πρώτα απ' όλα, οι αναγνώστες βλέπουν πού μπορεί να οδηγήσει ο κοινωνικός αποκλεισμός ενός «διαφορετικού» μαθητή. Η στάση της (πολυπολιτισμικής!) τάξης προς τον Μπρούνο κάθε που πλησιάζει η 28η Οκτωβρίου, θυμίζει περίπτωση bullying. Ο Ελληνοϊταλός μαθητής βιώνει τη διάκριση, αφού τον αποκαλούν κοροϊδευτικά Μακαρονά και στα διαλείμματα είναι αναγκασμένος να τρέχει γιατί τον κυνηγούν. Αυτό τον οδηγεί σταδιακά (το ξέσπασμά του φαίνεται στις σ. 56-7, ενώ στις σ. 66-68 γυρίζει την πλάτη του στην ομάδα) στο να αποστασιοποιηθεί από τους συμμαθητές του και να εκδηλώσει αρνητική συμπεριφορά: Εσείς οι Έλληνες φταίτε, εσείς θα τα πληρώσετε, λέει (σ. 68), δείχνοντάς μας με σαφήνεια πως όταν αποκλείουμε κάποιον, μας αποκλείει και εκείνος, και πως η διχόνοια σε μια ομάδα μειώνει τη δύναμή της και μπορεί γενικά να έχει καταστροφικά αποτελέσματα.

Κάτι παρεμφερές που συνειδητοποιεί κανείς μέσα από την ιστορία, είναι η σημασία της σωστής οργάνωσης και της συνεργασίας, προκειμένου να επιτευχθεί ένα μεγάλο έργο. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες καθηκόντων που βασίζονται τόσο στην εργατικότητα (και τη διαφορετικότητα) των μελών τους, όσο και στο έργο των υπόλοιπων ομάδων. Έτσι, όταν οι τρεις μαθητές-συγγραφείς δεν καταφέρνουν να δουλέψουν μαζί και δεν παράγουν κάποιο έργο ως τη Δευτέρα, η υπόλοιπη τάξη δεν μπορεί να προχωρήσει στην προετοιμασία του θεατρικού. Η κυρία Μαργαρίτα τους καλεί να προσπαθήσουν ξανά. Δεν πειράζει, ας χάσουν λίγα μαθηματικά. Το μάθημα που θα πάρουν από τη συνεργασία είναι πολύ πιο σημαντικό (σ.35), δηλώνει με νόημα.

Ένα άλλο μήνυμα είναι ότι παρά τις αναποδιές, όποιος δεν τα παρατάει και συνεχίζει την προσπάθεια, επιτυγχάνει τελικά τους στόχους του. Το δυσοίωνο όραμα του Κεντάρ, η τεμπελιά του Μάρκου, τα αρνητικά σημάδια όπως η πτώση του κάδρου ή ο γρουσούζικος (!) αριθμός των ηθοποιών, τα διάφορα ατυχήματα που συμβαίνουν όπως η πτώση της Ειρήνης και το λέρωμα της στολής, υποχρεώνουν τους μαθητές να αλλάξουν προσέγγιση και να αναζητήσουν λύσεις, δεν καταφέρνουν όμως να τους πτοήσουν. Κοινώς, ο επιμένων νικά!

Τέλος, έχουμε ένα μήνυμα υπέρ της ειρήνης, αφού ο -πρώην στρατιώτης- παππούς Λουίτζι εξηγεί ξεκάθαρα ότι (σ.97) ο θάνατος είναι ο θριαμβευτής κάθε πολέμου. Το ίδιο συμπέρασμα προκύπτει και από το παρακάτω animation που αναφέρεται στην κυριαρχία - αλληλοεξόντωση των λαών πάνω στη γη του Ισραήλ.

Γιατί όμως τότε πολεμάμε και σκοτωνόμαστε; Μάλλον επειδή για κάποιους ανθρώπους, η ματαιοδοξία και το χρήμα έχουν μεγαλύτερη αξία από την ίδια τη ζωή... Στο βιβλίο του Ian Kershaw Μοιραίες Επιλογές - Δέκα αποφάσεις που άλλαξαν τον κόσμο 1940-1941 (εκδ. Πατάκη), διαβάζουμε για τις συνθήκες μέσα από τις οποίες ο Μουσολίνι αποφάσισε να επιτεθεί στη χώρα μας.

Καταρχάς, δεν τίθεται αμφιβολία ότι ο Ιταλός δικτάτορας ήταν φιλοπόλεμος και έτοιμος για νέες κατακτήσεις... ήδη από τον Μάιο του 1940 δήλωνε (σ.221) «Είναι ταπεινωτικό να μένουμε με τα χέρια σταυρωμένα ενώ άλλοι γράφουν ιστορία... Για να κάνεις έναν λαό μεγάλο, είναι απαραίτητο να τον στείλεις στη μάχη ακόμα κι αν πρέπει να τον στείλεις κλοτσηδόν. Αυτό θα κάνω». Καθώς προέβλεπε ότι η Γερμανία θα έφτανε γρήγορα σε μια συντριπτική νίκη έναντι των Συμμάχων, επιθυμούσε να "μπει στο παιχνίδι" κι εκείνος, ώστε να αποκομίσει εδαφικά και οικονομικά κέρδη. Η φτωχή μας χώρα ωστόσο, δεν φαινόταν να τον ενδιαφέρει εξαρχής. Όπως δήλωνε τότε στον Γκράτσι (σ.237) «Η Ελλάδα δεν βρίσκεται στον δρόμο μας και δεν θέλουμε τίποτα από αυτή», ενώ ενημέρωνε τον (γαμπρό του και υπουργό Εξωτερικών) Τσιάνο ότι «δεν υπάρχει περίπτωση πολέμου με την Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι ξεροκόκαλο, και δεν αξίζει την απώλεια ούτε ενός Σαρδηνού γρεναδιέρου».

Τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου, χάρη στις κινήσεις του κόμη Τσιάνο, ο οποίος επιθυμούσε να αυξήσει την δική του ισχύ. Η Αλβανία λειτουργούσε ήδη (από το 1939) ως προσωπικό του φέουδο, υπό τη διοίκηση του ευνοούμενού του, Φραντσέσκο Τζακομόνι. Η προοπτική επέκτασης της επικράτειάς του προς τα νότια φαινόταν ελκυστική. Οι Γερμανοί ωστόσο (σ.241) ενδιαφέρονταν ιδιαίτερα να μην εκδηλωθούν ανοικτά οι εντάσεις που σιγόβραζαν στα Βαλκάνια. Ο Χίτλερ είχε πει στον Τσιάνο στις 20 Ιουλίου ότι προσέδιδε «μεγάλη σημασία στη διατήρηση της ειρήνης στις περιοχές του Δούναβη και των Βαλκανίων». Σύμφωνα με την άποψή του, ο κύριος στρατιωτικός στόχος της Ιταλίας έπρεπε να εξακολουθήσει να είναι η Αίγυπτος και η διώρυγα του Σουέζ.

(σ.239) Στις 10 Αυγούστου ο Τσιάνο ξεσήκωσε την ευερέθιστη εχθρότητα του Μουσσολίνι προς την Ελλάδα. Ο Τζακομόνι είχε μεταφέρει στον Τσιάνο την ιστορία της ύπουλης εκτέλεσης από Έλληνες πράκτορες ενός Αλβανού μαχητή της ελευθερίας, του Νταούτ Χότζα, την οποία αυτός με τη σειρά του μετέφερε στον Μουσσολίνι ως ένδειξη της ελληνικής αναξιοπιστίας. Ο Νταούτ Χότζα στην πραγματικότητα δεν ήταν τίποτα περισσότερο από έναν τοπικό ληστή και ζωοκλέφτη, με ένα μακρύ ιστορικό βίας και εγκληματικότητας, που είχε συλληφθεί και αποκεφαλιστεί από αντίπαλους εγκληματίες –Αλβανούς, όχι Έλληνες- δύο μήνες νωρίτερα. Αλλά ο Μουσσολίνι δε χρειαζόταν περισσότερα για να πειστεί. «Ο Ντούτσε σκέφτεται να αναλάβει δράση, γιατί από το 1923 [σ.σ. όταν οι Ιταλοί κατέλαβαν για έναν μήνα την Κέρκυρα κατηγορώντας τους Έλληνες για τη δολοφονία του στρατηγού Ενρίκο Τελλίνι] έχει ορισμένους λογαριασμούς να τακτοποιήσει, και οι Έλληνες γελιούνται αν νομίζουν ότι έχει ξεχάσει» σημείωσε ο Τσιάνο μετά τη συνάντησή τους. Αμέσως ανέλαβε δράση ο ιταλικός προπαγανδιστικός μηχανισμός, εξυμνώντας τις πατριωτικές αρετές του Νταούτ Χότζα και επικρίνοντας δριμύτατα τη μεταχείριση των Αλβανών από την ελληνική μειονότητα στη συνοριακή περιοχή της Ηπείρου. (...) Χειριζόμενος έξυπνα την ψυχολογία του Ντούτσε και τη στιγμή, ο Τσιάνο άδραξε την ευκαιρία για να πιέσει για επίθεση εναντίον της Ελλάδας. Ο Μουσσολίνι, είχε στο νου του μια επίθεση κατά της Γιουγκοσλαβίας. Αλλά ο Τσιάνο τώρα τον έπεισε χωρίς δυσκολία ότι και η Ελλάδα έπρεπε να περιληφθεί στα σχέδια για επέκταση στα Βαλκάνια. Έχοντας στερηθεί την ευκαιρία να κερδίσει τη δόξα στη Γαλλία, και αντιμέτωπος πλέον με την προοπτική καθυστέρησης [της επίθεσης] στη βόρεια Αφρική, ο Μουσσολίνι είδε τα θέλγητρα ενός εύκολου θριάμβου εναντίον των Ελλήνων, ενός έθνους που περιφρονούσε.

Την επόμενη μέρα, 11 Αυγούστου, ο Τσιάνο σημείωσε ότι ο Ντούτσε ήθελε πληροφορίες για την «Τσαμουριά» (η τότε ιταλική ονομασία για την Ήπειρο, που προέρχεται από την αλβανική λέξη για την περιοχή). Ο Μουσσολίνι είχε αρχίσει κινήσεις στο συγκεκριμένο ζήτημα, και είχε καλέσει τον Τζακομόνι και το στρατηγό κόμη Σεμπαστιάνο Βισκόντι Πράσκα στη Ρώμη για συζητήσεις. Ο Μουσσολίνι «μίλησε για μια αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον της Ελλάδας προς τα τέλη Σεπτεμβρίου», κατέγραψε ο Τσιάνο. (...) Το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών είχε στο μεταξύ μάθει (…) ότι η Ελλάδα θα αντιστεκόταν σε κάθε επιθετική ενέργεια και θα αρνιόταν να ταπεινωθεί από την Ιταλία. «ακόμα κι αν αυτό ενέχει τον κίνδυνο να αφανιστεί». Το λαϊκό αίσθημα κατά της Ιταλίας ήταν έντονο. Η ελληνική κυβέρνηση θα είχε ισχυρή στήριξη στην απόφασή της να αντισταθεί στην ιταλική επέμβαση. Το συμπέρασμα ήταν το εξής: «Αν η Ιταλία πιστεύει ότι αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή για να θέσει τις εδαφικές της διεκδικήσεις απέναντι στην Ελλάδα, κάνει λάθος». 

Ο Γερμανός Υπουργός Εξωτερικών Ρίμπεντροπ επανέλαβε την ανάγκη να διατηρηθεί η ηρεμία στα Βαλκάνια όταν συναντήθηκε με τον Ιταλό πρέσβη Αλφιέρι στις 16 Αυγούστου [σ.σ. την επομένη του άνανδρου τορπιλισμού της Έλλης από το ιταλικό υποβρύχιο Delfino]. Ήταν κρίσιμης σημασίας, δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, η αποφυγή ενεργειών που θα διατάρασσαν το status quo στην περιοχή. Ωστόσο (σ.243) ο Τσιάνο έκανε ό,τι μπορούσε για να διασφαλίσει ότι το ζήτημα της Ελλάδας δε θα έμπαινε στο περιθώριο και συνέχισε να ανυπομονεί για την ανάληψη δράσης. Παραποίησε την ιταλική εκδοχή των πρακτικών της συνάντησής του με τον Ρίμπεντροπ για να διασφαλίσει ότι θα γινόταν μνεία στην αναγκαιότητα να προχωρήσουν «στην καταστροφή της Ελλάδας» - μια φράση που δεν εμφανίζεται στη γερμανική εκδοχή.

Όταν τον Οκτώβριο τα γερμανικά στρατεύματα εισήλθαν στο έδαφος της Ρουμανίας χωρίς ο Ιταλός ηγέτης να έχει ειδοποιηθεί (σ.246), η λύσσα του Μουσσολίνι ξεχείλισε. Εξοργισμένος με την προσβολή στο κύρος του ίδιου και της χώρας του, αδημονούσε να προβεί σε αντίποινα. «Ο Χίτλερ πάντα με φέρνει αντιμέτωπο με τετελεσμένα γεγονότα» είπε έξω φρενών στον Τσιάνο. «Αυτή τη φορά θα τον πληρώσω με το ίδιο νόμισμα. Θα μάθει από τις εφημερίδες ότι κατέλαβα την Ελλάδα. Μ’ αυτό τον τρόπο θα αποκατασταθεί η ισορροπία».

Ολοκληρώνοντας, να σημειώσουμε ότι τόσο ο Κωνσταντίνος όσο και ο πατέρας του, που στην ιστορία αντιπροσωπεύουν ιδεολογικά τους οπαδούς του εθνικισμού (αλλά και του αναλφαβητισμού, του τραμπουκισμού, κτλ.), παρουσιάζονται ως παράδειγμα προς αποφυγή. Ο μεν μικρός, προσπαθώντας να μειώσει τον Ινδό συμμαθητή του και να φανεί ανώτερος από εκείνον, αποκαλύπτει πόσο αστοιχείωτος είναι ο ίδιος, αφού χαρακτηρίζει την πατρίδα μας κροτίδα της δημοκρατίας (21)... λίγο αργότερα (σ.34) τον αποκαλούν ανοιχτά ντουβάρι, που δεν ξέρει γρι από Ιστορία. Ο δε πατέρας του, εκτός από το ότι δεν έχει διαβάσει ούτε ένα βιβλίο στη ζωή του (σ.29), φέρεται άκομψα στον (προφανώς πολύ πιο μορφωμένο και ευγενικό) πατέρα του Κεντάρ κατά την παράσταση (σ.83), και τελικά γελοιοποιείται, αφού εκτός από μία καρπαζιά τρώει και ένα κάδρο (σ.91) με τη φωτογραφία του Μεταξά στο κεφάλι. Όσο για τον ίδιο τον δικτάτορα, που στο θεατρικό εμφανίζεται να ραπάρει (σ.86) αν πω ναι δεν θα ξέρω πού να κρυφτώ. Οι Έλληνες θα με κάνουν ψητό! ίσως και να αδικείται από τον συγκεκριμένο στίχο... αφού παρά την αντιδημοκρατική του διακυβέρνηση και τη φιλογερμανική του στάση, δύσκολα θα μπορούσε να κατηγορηθεί ότι επέλεξε τον πόλεμο με την Ιταλία φοβούμενος το πολιτικό κόστος.

Ιωάννης  Μεταξάς (πηγή)

Χρήση στην τάξη

Οι μύριες δυσκολίες που αντιμετωπίζει η τάξη του Πάνου μέχρι να καταφέρει να οργανώσει και να ολοκληρώσει την παράσταση, θα μπορούσαν να εμπνεύσουν τη δημιουργία ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού τύπου "φιδάκι". Νικητής ο παίκτης που θα καταφέρει να φτάσει πρώτος στο χειροκρότημα του κοινού. Μέχρι τον τερματισμό όμως, θα συναντήσει εμπόδια όπως "η Ειρήνη έσπασε το πόδι της! Γύρνα τρία τετράγωνα πίσω για να βρεις αντικαταστάτη" ή "ο Κεντάρ είδε στον ύπνο του τον Σίβα! Χάνεις τη σειρά σου για έναν γύρο", κτλ. αλλά και βοήθειες, όπως "ο πατέρας του Ιορδάνη χρηματοδοτεί την παράσταση, προχώρησε πέντε τετράγωνα!".

Επιτραπέζιο τύπου Φιδάκι, κατασκευασμένο από το
1ο Γυμνάσιο Βέροιας για το μάθημα της Πολιτικής Αγωγής (πηγή)

Χάρη στους ζωηρούς διαλόγους, το βιβλίο προσφέρεται ιδιαίτερα για θεατρική ανάγνωση ανά ζεύγη μαθητών. Εξίσου εύκολο και διασκεδαστικό, θα ήταν να αναπαραστήσουμε κάποιες από τις σκηνές του έργου που αγάπησαν τα παιδιά. Αν πάλι η τάξη μας έχει κλίση στη φαντασία, μια -λίγο πιο απαιτητική- δραστηριότητα δημιουργικής σκέψης / γραφής, θα μπορούσε να αντλήσει έμπνευση από τον «βρικόλακα» που εμφανίζεται στο θεατρικό και πίνει το αίμα των στρατιωτών. Περνώντας από τον συμβολισμό στην κυριολεξία (και από την γιορτή της 28ης Οκτωβρίου στο Χόλιγουντ), είναι οι μαθητές μας έτοιμοι να σκεφτούν άλλα πλάσματα του μυθικού βασιλείου που θα μπορούσαν να εμφανιστούν στο Αλβανικό μέτωπο; Και πώς θα επηρέαζαν αυτά τη σύρραξη; Θα προσπαθούσαν άραγε οι δυο στρατοί να τα προσεταιριστούν για λογαριασμό τους ή μήπως ως άνθρωποι θα ενώνονταν μπροστά στον κοινό κίνδυνο;

Λυκάνθρωπος στο Αλβανικό μέτωπο. Σύνθεση / διασκευή των εικόνων Α και Β

Αταξίες στην τάξη (5): Παράσταση για κλάματα