Για όλα φταίει ο κουραμπιές

Υπόθεση
Συλλογή 10 διηγημάτων με θέμα τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά. Οι τίτλοι και οι υποθέσεις συνοπτικά:

1. Παραμονή Πρωτοχρονιάς: Ο Στέλιος ανυπομονεί και ρωτάει συνέχεια τη μαμά, τον μπαμπά, τον παππού και τη γιαγιά, πότε θα 'ρθει ο Άγιος Βασίλης. Αργά το βράδυ, σηκώνεται κρυφά από το κρεβάτι του και πηγαίνει στο σαλόνι, όπου κάθεται και περιμένει. Το επόμενο πρωί βρίσκει τον μικρό να κοιμάται στο χαλάκι και τις κάλτσες γεμάτες δώρα!

2. Το ξεχασμένο καμπανάκι: Οι γιορτές μόλις έχουν περάσει και μια αδέσποτη γάτα βρίσκει σ' ένα πεταμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο ένα μικρό καμπανάκι, που θα γίνει το ιδανικό δώρο για το πάρτι γενεθλίων της φίλης της!

3. Απόψε θέλω να χορέψω: Ένα μικρό αστέρι αρχίζει να χορεύει και ξυπνάει τους αγγέλους και την κοιμισμένη φύση. Όταν μετά από λίγο πέφτει, γεμίζει τον ουρανό με τη χρυσόσκονή του. Η Αφροδίτη και η Κατερίνα θα τη χρησιμοποιήσουν για να ζωγραφίσουν ένα αστέρι για τη γιαγιά τους.

4. Η βασίλισσα του χιονιού: Η οικογένεια Ζαχαριάδη αποφασίζει να περάσει την πρωτοχρονιά με τον παππού και τη γιαγιά. Η Βάλια εμπνέεται από ένα παραμύθι και όταν η γιαγιά πέφτει για ύπνο, πασπαλίζει ολόκληρο το σπίτι με ζάχαρη άχνη!

5. Ένα πρωτότυπο δώρο: Μετά από ένα δυνατό σουτ, η μπότα του Αλέξανδρου πετάει στα ουράνια και προσγειώνεται σ' ένα χωράφι. Έναν χρόνο αργότερα, μέσα της έχει φυτρώσει ένα όμορφο χριστολούλουδο. Είναι καιρός ο ιδιοκτήτης της να την ξαναβρεί και να την επιστρέψει σπίτι ως ένα υπέροχο δώρο.

6. Η ιστορία μιας κάλτσας: Ο αέρας φυσάει δυνατά και η κάλτσα του Λεωνίδα φεύγει από την απλώστρα, για να βρεθεί κρεμασμένη στο κλαρί μιας λεμονιάς. Εκεί θα την βρει ένα κανελί γατάκι που θα χωθεί κατά λάθος μέσα της. Είναι ακριβώς το δώρο που ζήτησε ο Λεωνίδας από τον Αϊ-Βασίλη!

7. Η ιστορία της κόκκινης κάλτσας: Η κάλτσα της αδελφής του Λεωνίδα, της Κλεοπάτρας, κατάγεται από την ίδια απλώστρα, αλλά ακολουθεί διαφορετικό δρομολόγιο. Πετάει μακριά, έξω απ' την πόλη και φτάνει στο καλυβάκι ενός βοσκού μέσα στα βουνά. Από ψηλά παρατηρεί ένα αγόρι να ετοιμάζει τη βασιλόπιτα μαζί με τη μητέρα του. Το παιδί στεναχωριέται που ο άγιος Βασίλης δεν μπορεί να φτάσει μέχρι το σπιτάκι τους. Η έκπληξή του όταν την άλλη μέρα θα αντικρίσει την κόκκινη κάλτσα γεμάτη δώρα, θα είναι μεγάλη. 

8. Για όλα φταίει ο κουραμπιές: Ο Τιμολέων είναι ένα ποντίκι που ζει στο σπίτι της γιαγιάς Αγαθής. Η μυρωδιά από τους κουραμπιέδες που ψήνονται, τον κάνει να αψηφήσει τους κινδύνους και να βγει από την τρύπα του. Καθώς εξερευνά το χριστουγεννιάτικο δέντρο, θα συναντήσει ένα καφέ ποντικάκι που παρότι είναι στολίδι, θα γίνει ο καλύτερός του φίλος. Μαζί θα απολαύσουν ένα σωρό κουραμπιέδες και θα σώσουν τη βασιλόπιτα της γιαγιάς από βέβαιο έγκαυμα! 

9. Πού είναι το φλουρί; Η οικογένεια του κυρίου Λαγού περιμένει τα πεθερικά και την οικογένεια της αδερφής της γυναίκας του για να γιορτάσουν όλοι μαζί το βράδυ της Πρωτοχρονιάς. Όλα μοιάζουν έτοιμα, όταν ξαφνικά διαπιστώνουν πως... το φλουρί για τη βασιλόπιτα έχει εξαφανιστεί! Ποια λύση θα βρει η γιαγιά ώστε να διώξει τη στεναχώρια από τα μάτια των παιδιών;

10. Ένα δώρο για τον Αϊ-Βασίλη: Παραμονή Πρωτοχρονιάς και τα παιδιά της λαγουδοοικογένειας ετοιμάζουν τα δώρα τους για τον Αϊ-Βασίλη που θα έρθει το βράδυ. Ο Βελούδης θέλει να του χαρίσει κάτι ιδιαίτερο, κι έτσι βγαίνει έξω στο χιόνι για να αναζητήσει ένα φρέσκο καρότο! Για καλή του τύχη, θα συναντήσει έναν χιονάνθρωπο που δεν συμπαθεί την καροτένια του μύτη! 

Χαρακτηριστικά 

Εκδότης: Καστανιώτης

Συγγραφέας: Τασούλα Δ. Τσιλιμένη
Εικονογράφηση: Σπύρος Γούσης
ISBN: 960-03-2912-5
Έτος 1ης Έκδοσης: 2000
Σελίδες: 64
Τιμή: περίπου 12 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Γ', Δ' 

Κριτική

Συλλογή από δέκα γιορτινά διηγήματα γραμμένα με την παλιά συνταγή της απλότητας και της αγάπης. Mε σύνταξη που δεν είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη και σαφήνεια στην έκφραση, ακόμα και λιγότερο έμπειροι αναγνώστες μπορούν να διαβάσουν τις ιστορίες του βιβλίου. Η έκταση κάθε μιας κυμαίνεται μεταξύ μόλις 3 και 5 σελίδων, το στήσιμο του κειμένου (μέγεθος στοιχείων, στοίχιση, κλπ.) παραπέμπει σε παιδιά 8-9 ετών, ενώ η εικονογράφηση δίνει μια όμορφη ολοσέλιδη ζωγραφιά στο ξεκίνημα κάθε διηγήματος. Οι χαρακτήρες που πρωταγωνιστούν, αποπνέουν έναν αέρα αθωότητας και γενικά η καλοσύνη είναι διάχυτη,  η δυστυχία απουσιάζει και κανείς δεν επιδιώκει να βλάψει κανέναν. Η απλότητα στα θέματα και την πλοκή, ίσως κουράσει κάποιους μεγαλύτερους μαθητές. Εμείς προτείνουμε το βιβλίο κυρίως σε παιδιά των μεσαίων τάξεων του Δημοτικού, ενώ πιθανότατα θα χαρούν να το διαβάσουν και κάποιοι μικρότεροι που νιώθουν εξοικειωμένοι με την ανάγνωση.

Απλή γλώσσα, αθωότητα χαρακτήρων Προσεγμένη έκδοση, μεγάλο μέγεθος, σκληρό εξώφυλλο

Αξίες - Θέματα

Χριστούγεννα, Παραμύθι, Φιλία, Ζωοφιλία, Οικογένεια

Εικονογράφηση

Οι ζωγραφιές από το χέρι του Σπύρου Γούση στην πρώτη σελίδα κάθε κεφαλαίου, απεικονίζουν τους πρωταγωνιστικούς χαρακτήρες, δίνουν χρώμα στο κείμενο και κάνουν την ανάγνωση πιο ευχάριστη.

 Απόσπασμα

«Ξέρεις, μαμά, εγώ όταν μεγαλώσω, θα γίνω ποδοσφαιριστής!» είπε ο Αλέξανδρος γυρίζοντας το μεσημέρι από το σχολείο.

«Και πώς το αποφάσισες;» ρώτησε η μαμά που ετοίμαζε το τραπέζι.

«Να, σήμερα στο διάλειμμα κλότσησα τόσο δυνατά τη μπάλα, που όλοι φώναξαν “Ιιιιιιιι…” Μόνο η κυρία είπε “Ααααα…”»

«Είδες πόση δύναμη σου δίνει το γάλα!» είπε η μαμά του Αλέξανδρου καθώς έκοβε τη σαλάτα.

«Και ξέρεις και τι άλλο είπε η κυρία, μαμά; Είπε: “Να δούμε πώς θα ξεμπλέξεις με τη μαμά σου το μεσημέρι, Αλέξανδρε”».

«Και γιατί το είπε αυτό;» ρώτησε περίεργη η μαμά.

«Χμμ…»

Ο Αλέξανδρος ξερόβηξε, ήπιε μια γουλιά νερό και συνέχισε: «Γιατί η κλοτσιά ήταν τόσο δυνατή και έστειλε τόσο μακριά την μπάλα, μα τόσο μακριά… Αλλά μαζί της έστειλε και την… μπότα μου».

Η μαμά γύρισε απότομα. Κοίταξε τον Αλέξανδρο. Τα πόδια του ήταν κρυμμένα κάτω από το τραπεζομάντιλο. Έσκυψε σιγά σιγά και…

«Ααααα» ξεφώνισε η μαμά.

«Είδες! Σαν την κυρία έκανες κι εσύ! Αααα…»

«Και πού είναι η μπότα, Αλέξανδρε;» ρώτησε η μαμά.

«Ποιος ξέρει! Όσο κι αν ψάξαμε τριγύρω, δεν τη βρήκαμε!» είπε ο Αλέξανδρος κι άρχισε να τρώει τις ζεστές πατάτες που σερβίρισε η μαμά.

Ο Αλέξανδρος σκεφτόταν τη δυνατή κλοτσιά που έριξε. Σκεφτόταν βέβαια και την μπότα του. Τι να ‘χει απογίνει;

Η πράσινη μπότα του Αλέξανδρου ένιωσε να τινάζεται στα σύννεφα. Για μια στιγμή είδε τα παιδιά με τη δασκάλα που όλο μίκραιναν, καθώς εκείνη πήγαινε όλο και πιο ψηλά.

Ένιωσε να ζαλίζεται.

«Ιιιιι…» έκανε κι έκλεισε τα μάτια της.

Όταν τα άνοιξε, είδε πως είχε προσγειωθεί σ’ ένα χωράφι δίπλα στο μεγάλο δρόμο.

«Και τώρα; Τι θα κάνω εγώ εδώ στην ερημιά μόνη μου;» αναρωτήθηκε.

Σβιιιν, σβιιιν, έκαναν τα αυτοκίνητα στο μεγάλο δρόμο. Σε λίγο πέρασε από κει και το λεωφορείο που μετέφερε τα παιδιά στο σχολείο. Να κι ο Αλέξανδρος πίσω από το τρίτο τζάμι. Κανείς τους όμως δεν είδε την μπότα!

Ο καιρός κυλούσε. Ο αέρας όσο πήγαινε και φύσαγε δυνατότερα, το κρύο δυνάμωνε. Έπεσαν και τα τελευταία φύλλα της αμυγδαλιάς που βρισκόταν λίγο πι κει. Μια μέρα ο αέρας έφερε στην μπότα επισκέπτες. Ήταν μια παρέα από μικροσκοπικούς σπόρους, που ήρθαν και φώλιασαν στο βάθος της. Ήταν όμως τόσο ήσυχοι. Ούτε που την ενόχλησαν καθόλου. Μια άλλη μέρα ο αέρας φυσούσε τόσο δυνατά, που ένα παχύ στρώμα από χώμα ήρθε να κάνει συντροφιά στους σπόρους.

«Γκουχ, γκουχ», έβηξε στην αρχή η μπότα, αλλά μετά το συνήθισε.

Ιδιαίτερα χάρηκε η μπότα όταν μια μέρα την επισκέφτηκε η κυρα-βροχή. Την έκανε να αστράφτει και να μοιάζει σαν καινούρια. Ένα πρωί ξύπνησε κι είδε πως όλα τριγύρω ήταν κάτασπρα.

«Χιόνι!» φώναξε η μπότα χαρούμενη.

Μα η φωνή της δεν ακούστηκε! Ήταν αλήθεια πως τελευταία ένιωθε πως κάτι της έφραζε το λαιμό. Η μπότα κοίταζε γύρω της και θαύμαζε. Όταν ο ήλιος κόντευε στη μέση του ουρανού, άκουσε φωνές να πλησιάζουν. Ήταν τα παιδιά του σχολείου. Να ο Λεωνίδας, η Δανάη, ο Γρηγόρης, η Αλίκη… Φορούσαν όλα κασκόλ, γάντια και σκουφιά. Έτρεχαν κι έπαιζαν χιονοπόλεμο.

γεράνι σε παλιά μπότα (πηγή)

Σχόλιο

Πολύ θα θέλαμε να θεωρήσουμε ότι το χριστουγεννιάτικο γλυκό του τίτλου αποτελεί συνδετικό κρίκο ανάμεσα στις ιστορίες της συλλογής, όμως μόλις οι μισές από αυτές περιέχουν κάτι σχετικό. Συγκεκριμένα, στο πρώτο διήγημα, ένας δαγκωμένος κουραμπιές μας κλείνει το μάτι και αφήνει υπονοούμενα για το ότι ο Αϊ-Βασίλης πέρασε στ' αλήθεια από το σαλόνι του μικρού Στέλιου. Στο δεύτερο, ο κύριος Γιάννης ανοίγει το σκηνικό μασουλώντας έναν κουραμπιέ. Στο τέταρτο κυριαρχεί ένα βασικό συστατικό του γλυκού, η άχνη ζάχαρη, με την οποία η Βάλια γεμίζει το σπίτι της γιαγιάς. Και τέλος στο όγδοο, μια πιατέλα με κουραμπιέδες σε σχήμα αστεριού βρίσκεται στο κέντρο του ενδιαφέροντος.

Για τους φίλους των μαθηματικών, το παρατηρητήριο κουραμπιέδων επισημαίνει ότι το γλυκό εμφανίζεται στα διηγήματα με αριθμό 1,2,4,8... διαμορφώνοντας μια γεωμετρική πρόοδο με λόγο 2. Πόσες ιστορίες έπρεπε να περιέχει το βιβλίο για να συναντήσουμε κουραμπιέ μια ακόμα φορά;

Χρήση στην τάξη

Αρκετά είναι τα κείμενα που εμπνέουν με το θέμα τους για δραστηριότητες στην τάξη. Αν, για παράδειγμα, επιλέξουμε το κείμενο του αποσπάσματος και την εικόνα που το συνοδεύει, έχουμε τη δυνατότητα να συζητήσουμε για την επέμβαση της φύσης στις ανθρώπινες δημιουργίες (φωτογραφίες π.χ. σε αυτό το άρθρο) ή να δημιουργήσουμε με τους μαθητές μας μικρά ανθοδοχεία που θα μας θυμίζουν την μπότα του Αλέξανδρου. Χρησιμοποιώντας απλά υλικά όπως:

• ένα κομμάτι από παλιό καλσόν
• μπαμπάκι σε μέγεθος γροθιάς
• σπόρους γρασιδιού ή φακές
• λαστιχάκια
• μάτια και στόμα από υλικά που μας περισσεύουν
• ένα πολύχρωμο ποτήρι

μπορούμε εύκολα να κατασκευάσουμε γρασιδοκέφαλους που ανθίζουν γρήγορα και δίνουν χρώμα στην αίθουσα. Οδηγίες για την κατασκευή τους, μπορείτε να βρείτε στο παραπάνω βίντεο.

Στη δική μας τάξη, τιμώντας το εορταστικό κλίμα των ημερών, προτιμήσαμε να επικεντρωθούμε στον τίτλο του βιβλίου. Με τη βοήθεια σιροπιού σοκολάτας, οι μαθητές διαμόρφωσαν χαρακτηριστικά προσώπου στα κουραμπιεδάκια, δίνοντάς τους χαρακτήρα και ανθρώπινη μιλιά. Εξυπακούεται ότι αφού ολοκληρώθηκε η δραστηριότητα, οι ζαχαρένιοι ηθοποιοί έφυγαν για περιοδεία στα στομάχια μας! Καλές γιορτές σε όλους!

Για όλα φταίει ο κουραμπιές

Χριστούγεννα στη Γελανδία

Υπόθεση

Καθώς οι γιορτές πλησιάζουν, ο Αϊ-Βασίλης αναρρώνει ακόμα από ένα περσινό ατύχημα που τον άφησε να κουτσαίνει και να αναποδογυρίζει τις συλλαβές στις λέξεις. Στο πλάι του βρίσκεται ο Κάλι Καλ ο καλικάντζαρος, που τον περιποιείται με καταπλάσματα, αφεψήματα μνήμης και καρπούς από το Δέντρο της Αγάπης. Οι υπόλοιποι καλικάντζαροι έχουν αγανακτήσει με την κατάσταση αυτή και αποφασίζουν να δράσουν, ακολουθώντας το καταχθόνιο σχέδιο μιας μυστικής οργάνωσης. Τα πράγματα τότε πάνε από το κακό στο χειρότερο: η σκόνη του γέλιου -συστατικό απαραίτητο για κάθε δώρο- εξαφανίζεται και όταν ο άγιος αναλαμβάνει να βρει ποιος την έκλεψε, τον συλλαμβάνουν και τον φυλακίζουν! Θα καταφέρει άραγε η σύσκεψη των Αγιοβασίληδων όλου του κόσμου να ανατρέψει την κατάσταση, ή θα επικρατήσουν οι δυνάμεις του κακού, που θέλουν τα παιδιά να παίζουν μόνο με πολεμικά παιχνίδια;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Λιβάνης
Συγγραφέας: Αναστασία Ευσταθίου
Εικονογράφηση: Γιώργος Δημητρίου
ISBN: 978-960-14-2090-5
Έτος 1ης Έκδοσης: 2009
Σελίδες: 67
Τιμή: περίπου 10 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Δ', Ε'

Ευχαριστούμε τη συγγραφέα για την προσφορά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη της τάξης μας!

Κριτική

Διασκεδαστική χριστουγεννιάτικη περιπέτεια που παντρεύει με όμορφο τρόπο στοιχεία της λαϊκής παράδοσης με τη σύγχρονη τεχνολογία. Η γραφή είναι απλή και χωρίς ασάφειες, ενώ η δράση συνεχής, ώστε το ενδιαφέρον των νεαρών μαθητών να παραμένει αμείωτο. Το παραμυθιακό στοιχείο είναι έντονο και μας προστατεύει από την αγωνία, ακόμα και όταν τα γεγονότα εξελίσσονται αρνητικά: ο αναγνώστης δεν αμφιβάλλει καθόλου ότι με κάποιον τρόπο στο τέλος όλα θα πάνε καλά! Το κείμενο χωρίζεται σε 12 κεφάλαια (έκτασης 1-4 σελίδων) και διαβάζεται χωρίς να κουράζει, κάτι στο οποίο συμβάλλει και η πολύχρωμη, πανταχού παρούσα εικονογράφηση. Το βιβλίο προτείνεται κυρίως σε παιδιά των μεσαίων τάξεων του Δημοτικού, αλλά λόγω θέματος μπορεί να διαβαστεί ευχάριστα και από μεγαλύτερους.

Ωραία γραφή, ενδιαφέρον θέμα Αρμονικό πάντρεμα λαϊκής παράδοσης και τεχνολογίας Χρήσιμα μηνύματα συνεργασίας χωρίς διδακτισμό Προσεγμένη έκδοση, μεγάλο μέγεθος, σκληρό εξώφυλλο

Υπερβολές στο τρίτο μέρος ίσως δώσουν λάθος μηνύματα

Αξίες - Θέματα

Χριστούγεννα, Παραμύθι, Φιλία, Καλικάντζαροι, Συνεργασία, Διαφορετικότητα

Εικονογράφηση

Πολύχρωμες δισέλιδες ζωγραφιές σε κάθε κεφάλαιο, μας βοηθούν να παρουσιάσουμε την ιστορία και σε μικρότερα παιδιά. Η αισθητική των εικόνων δεν συμβαδίζει πάντα με του κειμένου, ενώ οι δυνατότητες που αυτό προσφέρει, έχω την εντύπωση ότι δεν αξιοποιούνται στο έπακρο.

Απόσπασμα

Οι άλλοι καλικάντζαροι δεν έκρυβαν την αντιπάθειά τους για τον Κάλι και τον άγιο. Η ομάδα Τουσπρώχνω και η ομάδα Τουστραβάω δεν πριόνιζε πια το Δέντρο της Αγάπης που κρατούσε τη Γη.

«Ο Αϊ-Βασίλης φταίει για όλη  μας τη δυστυχία. Φτου!» είπε ένας κακομούτσουνος μια μέρα.

«Ναι, ναι, αυτός ο χοντρομπαλάς, ο φαταούλας κοκκινομούρης άγιος», απάντησε ένας άλλος, πλακουτσομύτης, φυσώντας με δύναμη τη μύτη του μέσα στα δάχτυλά του.

«Μας ξελόγιασε και τα παιδιά μας. Πού τα χάνεις, πού τα βρίσκεις, όλη τη μέρα στη σπηλιά του Κάλι Καλ να φτιάχνουν δωράκια. Ακούς εκεί δωράκια!» βροντοφώναξε ο πιο δυνατός απ’ όλους, ο Μανδραμπούλος, ο αρχηγός τους. Του φαινόταν αδιανόητο η γενιά των καλικαντζάρων να υπηρετεί τα παιδιά των ανθρώπων.

«Μας τη δίνουν τα δωράκια!» είπαν οι Τουσπρώχνω εν χορώ.

«Μας τη δίνουν τα δωράκια!» επανέλαβαν οι Τουστραβάω πιο δυνατά ακόμα.

«Κι από πάνω τρυγάνε καθημερινά το Δέντρο της Αγάπης, κουβαλώντας του καλάθια με αγκαθωτά αγαπουλίνια, αυτά τα αηδιαστικά φρούτα σε σχήμα καρδιάς. Μπλιαχ!» συμπλήρωσε με οργή ο Μανδραμπούλος κλοτσώντας το χώμα.  

«Το πολύ το Κύριε ελέησον το βαριέται και ο Θεός», πετάχτηκε ένας κατάμαυρος πλατυπόδης από την ομάδα Τουσπρώχνω. Έβαλε το χέρι πάνω στον ώμο του Μανδραμπούλου και πρόσθεσε: «Αρχηγέ, λάβε τα μέτρα σου, γιατί δε μας βλέπω καλά. Μου μυρίζει πολλή καλοσύνη εδώ πέρα και δε μου αρέσει καθόλου».

«Πλησιάζουν Χριστούγεννα και το Δέντρο της Αγάπης δε λέει να πέσει» αγανάκτησε ένας κοκαλιάρης.

«Και πού ακούθτηκε να ζει ο Άγιοθ Βαθίληθ παρέα με ένα καλικάνδαρο θτη θπηλιά του; Αυτό είναι πρωτάκουθτο», σχολίασε μια ψευδή καλικαντζαρίνα.

Ο Μανδραμπούλος κούνησε το κεφάλι σαν να συμφωνούσε με όλα όσα λέγονταν και είπε: «Μη φοβάσαι, Κάκη Καν, λίγα είναι τα ψωμιά του άγιου. κι ακόμα πιο λίγα του Κάλι Καλ, του καλλιτέχνη μας. Έχω τα σχέδιά μου, μην ανησυχείτε».

Σχόλιο

Πολλοί είναι οι συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας που έχουν επιχειρήσει να συμπεριλάβουν τη νέα τεχνολογία στα βιβλία τους, σπάνια όμως συναντάμε τις ΤΠΕ να εντάσσονται σε μια ιστορία τόσο άφοβα και με τόσο φυσικό τρόπο. Η καλή χρήση της τεχνολογίας προβάλλεται σε αρκετά σημεία, αφού π.χ. βλέπουμε το διαδίκτυο να πρωτοστατεί ως μέσο άντλησης πληροφοριών (σ.24), αλλά και το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο να συμβάλλει στην κυκλοφορία των ειδήσεων (σ.34), φέρνοντας τα παιδιά όλου του κόσμου πιο κοντά. Κάπως έτσι, ο Γιόχαν από την Αυστρία και ο Μάτος Αλατιέρας από την Ισπανία, συμβάλουν ο καθένας στο μέτρο των δυνατοτήτων του ώστε να βρεθεί και να απελευθερωθεί ο αγαπημένος Άγιος, παραδίδοντας στους αναγνώστες και ένα μήνυμα συνεργασίας. Προς την ίδια κατεύθυνση οδηγεί και η εγκάρδια συνεννόηση των Αγιοβασίληδων. Όλα τα παραπάνω, συνθέτουν τελικά ένα ηχηρό μήνυμα: πως υπάρχουν κοινές αξίες στη βάση των οποίων η ανθρωπότητα μπορεί να βαδίσει ειρηνικά. Και επίσης, πως η πολιτισμική ποικιλότητα και η τεχνολογία δεν είναι υποχρεωτικά έννοιες ανταγωνιστικές, αρκεί η όποια πρόοδος να υπηρετεί το καλό της ανθρωπότητας (σ.59) και όχι το κέρδος (π.χ. μικροτσίπ κατά του γέλιου).

απόδραση στο Rambo III (πηγή)

Στο τρίτο μέρος του βιβλίου που ξεκινάει με την επιχείρηση απελευθέρωσης του Αϊ-Βασίλη, η ομοιογένεια της ιστορίας μοιάζει να κλονίζεται: εικόνες που παραπέμπουν σε χολιγουντιανή ταινία δράσης, αλλοιώνουν ως έναν βαθμό την παραμυθιακή ατμόσφαιρα των προηγούμενων κεφαλαίων. Χαρακτήρες - υπερήρωες εμφανίζονται πάνω σε εντυπωσιακά οχήματα και χρησιμοποιούν φαγητά - υπερόπλα σε μια σειρά από ενέργειες που θα μπορούσαν και να λείπουν... Συγκεκριμένα, μέσα σε λίγες σειρές παρελαύνουν μπροστά στα μάτια μας ένα πυρηνικό βαγόνι, ένα έλκηθρο που σέρνουν τεράστιες πολικές αρκούδες, ένα μαγικό σπρέι εξαφάνισης, εκκωφαντικές σειρήνες, αναδιπλούμενες οροφές με πυροβόλα και διαδοχικές βροχές από πουτίγκες, τσίλι, κρέμα γάλακτος, καρμπονάρες και κέικ εναντίον των "κακών". Όλα αυτά μπορεί να ενισχύουν το πανηγυρικό κλίμα της νίκης, ταυτόχρονα όμως δεν ξεφεύγουν από την υπερβολή και κάπου θυμίζουν λίγο ταινίες τύπου Ράμπο. Μήπως είναι τελικά οξύμωρο, ακόμα κι αν κανόνια και μυδραλιοβόλα έχουν γεμίσει με γλυκά, να απαιτείται μια πολεμική σκηνή για να επικρατήσουν οι ειρηνιστές επί των πολεμοχαρών αντιπάλων τους;

Ο βασιλιάς της Γελανδίας φυλακισμένος δίπλα στον Αϊ-Βασίλη
- από εκδήλωση της βιβλιοθήκης του Κολλεγίου Αθηνών (Πηγή)

Χρήση στην Τάξη

Στο μάθημα της Γλώσσας, μια εύκολη και διασκεδαστική δραστηριότητα θα ήταν να προσπαθήσουμε και μεις να μιλήσουμε σαν τον Αϊ-Βασίλη του βιβλίου, αναποδογυρίζοντας τις συλλαβές και στέλνοντας μπερδεμένα μηνύματα προς τους συμμαθητές μας. 

Αρκετές σκηνές είναι πολύ θεατρικές και προσφέρονται για παντομίμα, όπως εκείνη με τον άγιο στη φυλακή να σκέφτεται το σπίτι του (σ. 36). Από το συγκεκριμένο επεισόδιο, η Β΄ τάξη του ολοημέρου στο σχολείο μας, κατασκεύασε ένα μικρό σκηνικό από πλαστελίνη...

Στα πλαίσια άλλων μαθημάτων (Θρησκευτικά, Ξένες Γλώσσες), η Λίγκα των Αγιοβασίληδων που συνεδριάζει στο βιβλίο, μπορεί να μας εμπνεύσει να παρουσιάσουμε (με τραγούδια, πληροφορίες, ζωγραφιές, μικρές ιστορίες, κατασκευές, κλπ.) κάποιες εναλλακτικές απεικονίσεις του Αϊ-Βασίλη απ' όλο τον κόσμο, όπως τον Father Christmas, τον Weihnachtsmann, τον Santa Claus, τον Σβάτι Μίκαλας (Svatý Mikuláš), τον Περ Νοέλ (Père Noël), τον Παππού χιονιά (Дед Мороз), αλλά και παρόμοιες παραδοσιακές μορφές που φέρνουν δώρα, όπως τον Χοτεϊόσο (ほていおしょ) από την Ιαπωνία, τον Ντουν Τσε Λάο Ρεν, (Sheng Dan Lao Ren - 圣诞老人) από την Κίνα και τη Ιταλίδα μάγισσα Μπεφάνα (Befana)!

Ακόμα περισσότερες ιδέες (όπως δημιουργία παζλ) για να αξιοποιήσουμε το βιβλίο, μας δίνει το παρακάτω βίντεο, επιμελημένο από την ίδια τη συγγραφέα που πάντα πλαισιώνει τις δημιουργίες της με πλήθος παιχνιδιών και δραστηριοτήτων!

Χριστούγεννα στη Γελανδία

Η Ιφιγένεια και ο καλικάντζαρος

Υπόθεση

Παραμονή Πρωτοχρονιάς στο σπίτι της γιαγιάς Σοφίας. Η Ιφιγένεια, μια λευκή παχουλή γατούλα που λατρεύει τις γιορτές, περιμένει πώς και πώς να συναντήσει τον Αϊ-Βασίλη! Αφήνει το παραθυράκι της σοφίτας ανοιχτό και προσπαθεί να κρατηθεί ξύπνια. Όμως ο ύπνος είναι πιο δυνατός και τα βλέφαρά της σιγά-σιγά κλείνουν. Τότε, βρίσκει ευκαιρία να μπει στο σπίτι ένας επισκέπτης απρόσκλητος και... καθόλου άγιος! Πρόκειται για τον Αταξίμ, τον σκανταλιάρη καλικάντζαρο, που αντί για δώρα, θέλει να φέρει αναστάτωση! Τι θα γίνει άραγε όταν η Ιφιγένεια τον υποδεχτεί θερμά σαν να ήταν ένα ξωτικό του Αϊ-Βασίλη;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Ψυχογιός
Συγγραφέας: Χρυσάνθη Τσιαμπαλή - Κελεπούρη
Εικονογράφηση: Αιμιλία Κονταίου
ISBN: 978-960-496-270-9
Έτος 1ης Έκδοσης: 2011
Σελίδες: 55
Τιμή: περίπου 5 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Β', Γ', Δ'

Ευχαριστούμε τη συγγραφέα για την προσφορά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη της τάξης μας!

Κριτική

Μια μικρή χριστουγεννιάτικη ιστορία για τη δύναμη της καλοσύνης... και της καπατσοσύνης! Με γλώσσα απλή, σαφήνεια στην έκφραση και κείμενο κοντά στις 2000 λέξεις, το βιβλίο απευθύνεται κυρίως στους μαθητές των μικρών και μεσαίων τάξεων του Δημοτικού. Το χαριτωμένο δίδυμο των πρωταγωνιστών, η ζωντάνια των διαλόγων και οι ανατροπές δεν θα επιτρέψουν στους αναγνώστες να κουραστούν. Αντίθετα, με τη βοήθεια της πολύχρωμης εικονογράφησης, η συνάντηση της υπναλέας γατούλας με τον σκανταλιάρη διαβολάκο γίνεται διπλά διασκεδαστική, ψυχαγωγεί και μορφώνει. Το προτείνουμε σε μαθητές της Β', Γ' και Δ' δημοτικού αλλά και σε μεγαλύτερα παιδιά που αναζητούν ένα ευχάριστο ανάγνωσμα με γιορτινό θέμα.

Έξυπνη ιδέα  Χαριτωμένοι πρωταγωνιστές Εύκολη αξιοποίηση στην τάξη

Αξίες - Θέματα

Χριστούγεννα, Ζωοφιλία, Παραμύθι, Γάτες, Πονηριά, Καλικάντζαροι

Εικονογράφηση
Πολύχρωμη και πανταχού παρούσα με ζωηρές ζωγραφιές που ενισχύουν τον παιχνιδιάρικο χαρακτήρα του κειμένου.

Απόσπασμα

Ήταν παραμονή Πρωτοχρονιάς. Στο μικρό σπίτι στην άκρη του χωριού, η γιαγιά Σοφία στόλιζε τη βασιλόπιτα και η Ιφιγένεια, η ολόλευκη παχουλή της γάτα, χουζούρευε δίπλα στο τζάκι. Λάτρευε τα Χριστούγεννα και την πρωτοχρονιά η Ιφιγένεια, κι είχε ένα μεγάλο όνειρο. 

Όχι να πέσει στα νύχια της ο μεγαλύτερος ποντικός του χωριού – αυτό θα ήταν εφιάλτης για την Ιφιγένεια!- ούτε να βρεθεί μπροστά της το μεγαλύτερο ψαροκόκαλο – αυτό την άφηνε αδιάφορη. Ήθελε να συναντήσει τον Αϊ-Βασίλη ή έστω κάποιο από τα ξωτικά του!

Πόσες παραμονές Πρωτοχρονιάς προσπάθησε να μείνει ξύπνια για να τους καλοδεχτεί! Όμως ποτέ δεν τα είχε καταφέρει, γιατί εκτός από ονειροπόλα ήταν και νυσταλέα… Όλο νύσταζε κι όλο κοιμόταν. Κι όσο κοιμόταν, τόσο νύσταζε… Και όταν πάλι δεν κοιμόταν, ονειρευόταν ξυπνητή έλκηθρα, Αϊ-Βασίληδες και ξωτικά…

Εντωμεταξύ, έξω στην αυλή μια παρέα είχε καταφτάσει…

- Λοιπόν, ας χωριστούμε, είπε ο Αταξίμ στους άλλους καλικάντζαρους.

Εγώ θα μπω στο σπιτάκι αυτό!

Μένει μόνη της μια γιαγιά.

Και πέρσι ήθελα να μπω

αλλά δεν πρόλαβα,

ο παπάς άγιασε τα νερά…

Μα φέτος όλα θα τα καταστρέψω,

όλα θα τα μπουρδουκλώσω,

και λόγο σε κανέναν δε θα δώσω!

Ραντεβού το βράδυ αργά,

κάτω απ’ τη μεγάλη ελιά!

συμπλήρωσε και πήδηξε στην αυλή.

- Να προσέχεις! Αν τα βρεις δύσκολα, να φύγεις από κει!

Να θυμάσαι τα περσινά,

που μας έπιασε εκείνη η γριά,

έριξε ξόρκια και μαγικά

και μας έμεινε κουσούρι

να μιλάμε τραγουδιστά

για τρία χρόνια στη σειρά!

Πόσο όμορφα ήταν τα φωτάκια στο χριστουγεννιάτικο δέντρο και τι ρυθμικά που αναβόσβηναν! Η Ιφιγένεια τα κοίταζε και ονειροπολούσε. Φανταζόταν τον Άγιο Βασίλη να φορτώνει το δώρο της στο έλκηθρο και να ξεκινά τη βόλτα του στον παγωμένο ουρανό. Τον φανταζόταν έπειτα να προσγειώνεται στη στέγη τους. Όχι, δε θα έμπαινε από την καμινάδα! Το τζάκι ήταν αναμμένο, θα τσουρουφλιζόταν… Του είχε αφήσει εκείνη το παραθυράκι της σοφίτας λιγάκι, τόσο δα, ανοιχτό.

Του το είχε γράψει και στο γράμμα:

«Πρόσεχε, Άγιε Βασίλη, μην κατέβεις από το τζάκι! Από το παραθυράκι της σοφίτας να μπεις, θα το αφήσω λιγάκι ανοιχτό για σένα».

Ένα πλατύ χασμουρητό έκανε τα μεγάλα πράσινα μάτια της να δακρύσουν. Είχε νυστάξει. Ήταν και αυτά τα φωτάκια… Έτσι που αναβόσβηναν τη νανούριζαν κι εκείνη δεν ήθελε πολύ για να το ρίξει στον ύπνο… Έπειτα ήρθε ένα δεύτερο χασμουρητό και τα βλέφαρά της άρχισαν να κλείνουν αργά, καθώς η ζεστασιά από το τζάκι την αγκάλιαζε.

Μα λίγο προτού παραδοθεί στην αγκαλιά του Μορφέα, κάτι κουνήθηκε στα κλαδιά του χριστουγεννιάτικου δέντρου και μαζί του κουνήθηκαν κι όλα τα στολίδια. Η Ιφιγένεια τινάχτηκε πάνω και άνοιξε διάπλατα τα μάτια της. Τέντωσε καλά τα μυτερά αυτιά της και περπάτησε αθόρυβα ως το δέντρο. Κοίταξε παραξενεμένη τα κλαδιά του απ’ την κορυφή ως τη βάση και τότε, εντελώς απρόσμενα, ήρθε πρόσωπο με πρόσωπο με έναν καλικάντζαρο!

Για λίγο έμειναν να κοιτάζονται κι οι δυο ασάλευτοι κι εκεί που θα ‘λεγες πως η Ιφιγένεια θα λιποθυμούσε από την τρομάρα, ξαφνικά τα μάτια της έλαμψαν και ένα χαμόγελο ζωγραφίστηκε στο ολόλευκο πρόσωπό της.

- Ώστε ήρθες;

Ο καλικάντζαρος έριξε μια ματιά τριγύρω.

- Σ’ εμένα… μιλάς;

- Σ’ εσένα! Να ήξερες με τι λαχτάρα σε περίμενα!

- Εμένα; έκανε έκπληκτος ο Αταξίμ.

- Εσένα βέβαια, ή κάποιον από τους φίλους, τα άλλα ξωτικά του Αϊ – Βασίλη. «Ιφιγένεια», έλεγα στον εαυτό μου, «κάνε υπομονή, κάποτε θα έρθει!» Μονάχα που σε φανταζόμουν λιγάκι διαφορετικό… λιγάκι πιο λευκό, πιο παχουλό, σίγουρα πιο καθαρό… Σαν ένα μικρό Αϊ-Βασίλη, ας πούμε.

Σχόλιο

Ανάμεσα στους δυο πρωταγωνιστές, τη γατούλα και τον διαβολάκο, διεξάγεται ένας περίεργος αγώνας χαρακτήρων, που θα μπορούσε να αναλυθεί και σε επίπεδο φύλων. Η Ιφιγένεια, λευκή και παχουλή, εκπρόσωπος των θηλυκών, καταφέρνει με διπλωματία και πονηριά να πετύχει τον στόχο της, ακόμα κι αν στην πορεία χρειάζεται να αλλάζει τακτικές. Από την άλλη, ο κουτοπόνηρος Αταξίμ, ως εκπρόσωπος του "ισχυρού" φύλου, βρισκόμενος διαρκώς ένα βήμα πίσω (αφού γνωρίζει ό,τι και ο αναγνώστης) και έχοντας ήδη βεβαρυμένο ιστορικό (αυτός και οι φίλοι του εκδιώχθηκαν τον προηγούμενο χρόνο από τη γιαγιά), υφίσταται την μία ήττα μετά την άλλη, και βρίσκεται τελικά να υποχωρεί όπως-όπως.

Μια άλλη οπτική για να δούμε την ιστορία, είναι εκείνη που αναφέρεται εδώ από τον Valentino, τον σκηνοθέτη-σκηνογράφο που επιμελήθηκε τη διασκευή του έργου όταν ανέβηκε ως θεατρικό από το Μικρό Θέατρο της Λάρισας. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει, ο σκανταλιάρης καλικάντζαρος που χάρη στην Ιφιγένεια αρχίζει αντί για ζημιές να βοηθάει, αντιπροσωπεύει έναν χαρακτήρα ανθρώπου που με προσπάθεια και λίγη εξωτερική βοήθεια αποφασίζει να βελτιωθεί.

Χρήση στην Τάξη

Στην τάξη μας, μπορούμε να μιλήσουμε για τις δοξασίες που συνοδεύουν το 12ήμερο των Χριστουγέννων (δείτε και εδώ) και συγκεκριμένα για τους καλικάντζαρους, διαβάζοντας ταυτόχρονα κι άλλα παιδικά κείμενα που αναφέρονται σ' αυτούς, όπως το διήγημα τα Τσιλικροτά, ή το Η Κάλλω κι οι καλικάντζαροι.

Καθώς οι ήρωες του βιβλίου είναι πολύ χαριτωμένοι και η γλώσσα του κειμένου απλή και ζωντανή, μπορούμε και εμείς να αναπαραστήσουμε στην τάξη κάποια από τα επεισόδια. Αν υπάρχει διαθέσιμος χρόνος, η προσθήκη στοιχείων όπως π.χ. χριστουγεννιάτικων ήχων από το σπίτι της γιαγιάς Σοφίας, μουσικής στα ποιηματάκια των καλικάντζαρων, απόδοση των άψυχων αντικειμένων με παιδιά σε διάφορες στάσεις κλπ. θα κάνει την εμπειρία ακόμα πιο ενδιαφέρουσα. 

Επιπλέον, αν το τμήμα μας είναι εξοικειωμένο με το θεατρικό παιχνίδι, μπορούμε την ώρα των διαλόγων να επέμβουμε σαν σκηνοθέτες, "εξαναγκάζοντας" τους ηθοποιούς σε διασκεδαστικούς αυτοσχεδιασμούς: ζητάμε από την Ιφιγένεια να κάνει "μιάου" κάθε τρεις λέξεις, από τον Αταξίμ να μιλάει με κλειστή μύτη σαν να είναι κρυωμένος, καλούμε το κοινό να δώσει άσχετες λέξεις που οι ηθοποιοί πρέπει να ταιριάξουν στα λόγια τους, παρουσιάζουμε απρόσμενες καταστάσεις που επηρεάζουν τις εξελίξεις όπως π.χ. "η γιαγιά Σοφία μόλις εμφανίστηκε στην πόρτα!", κτλ.

Στο δικό μας σχολείο, το βιβλίο μάς ενέπνευσε να παίξουμε με τα παιδιά της Β' τάξης ένα παιχνίδι παρατηρητικότητας, συνεργασίας και... σκανταλιάς, που ονομάσαμε "Ξωτικά και Καλικάντζαροι". Οι μαθητές χωρίστηκαν σε δύο ομάδες των τριών ατόμων και παρατήρησαν για ένα λεπτό ένα «στρωμένο γιορτινό τραπέζι» (θρανίο με χριστουγεννιάτικο ντεκόρ που ετοίμασε ο δάσκαλος). Τα Ξωτικά βγήκαν από την αίθουσα και οι Καλικάντζαροι (φορώντας πολύχρωμες κάλτσες στα χέρια) κατάφεραν στο μόλις μισό λεπτό που τους διατέθηκε, να φέρουν τα πάνω - κάτω! Έπειτα ήρθε η σειρά των Ξωτικών του Αϊ-Βασίλη να αναλάβουν δράση και μέσα σε δύο λεπτά να ξαναστήσουν το σκηνικό όσο καλύτερα μπορούσαν, ώστε να μοιάζει με το αρχικό. Αφού η διαδικασία ολοκληρώθηκε, οι ομάδες άλλαξαν ρόλους κι έτσι όλα τα παιδιά πέρασαν από τα δύο στάδια.

 

Κλείνοντας, να ενημερώσουμε όσους τυχερούς γονείς και εκπαιδευτικούς ζουν στην πόλη της Ρόδου, ότι από σήμερα 8 Δεκεμβρίου και μέχρι τις 19 του μήνα, μπορούν να επισκέπτονται το Καλικαντζαροχωριό στο Διεθνές Κέντρο Συγγραφέων και Μεταφραστών Ρόδου και να παρακολουθούν το χριστουγεννιάτικο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που απευθύνεται σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, Α' και Β' τάξης. Περισσότερες πληροφορίες στα τηλ. 22410 32510 και 32520.

Η Ιφιγένεια και ο καλικάντζαρος

Ο κύριος Βρομύλος

Υπόθεση

Η 12χρονη Χλόη Κράμπ (Chloe Croombe) μεγαλώνει σε μια οικογένεια που την κάνει να νιώθει απαίσια. Η μητέρα της είναι πολύ αυστηρή και ενδιαφέρεται μόνο για την πολιτική της καριέρα, ο μπαμπάς της μοιάζει άβουλος και τρομοκρατημένος, ενώ η πολυάσχολη μικρή της αδελφή την υποτιμά διαρκώς με κακεντρεχή σχόλια. Η κατάσταση στο σχολείο δεν είναι καλύτερη, αφού μια συμμορία από συμμαθήτριες την έχει βάλει στο στόχαστρο και την κοροϊδεύει με κάθε ευκαιρία. Αναζητώντας κάποια διέξοδο, το κορίτσι αποφασίζει να παρακούσει τους συντηρητικούς κανόνες της μαμάς και να ανοιχτεί στον κύριο Βρομύλο, έναν άστεγο με συγκλονιστικά αποκρουστική μυρωδιά αλλά αριστοκρατικούς τρόπους. Η φιλία που θα ξεκινήσει ανάμεσα στη Χλόη και τον «πλάνητα» θα φωτίσει τη ζωή της και θα οδηγήσει σε ανατροπές, που δε θα αφήσουν όρθιο τίποτα!

  

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Ψυχογιός
Συγγραφέας: Ντέιβιντ Ουάλιαμς (David Walliams)
Μετάφραση: Πετρούλα Γαβριηλίδου
Εικονογράφηση: Κουέντιν Μπλέικ (Sir Quentin Blake)
Τίτλος πρωτοτύπου: Mr Stink
ISBN: 978-618-01-0210-9
Έτος 1ης Έκδοσης: 2009 (στα ελληνικά 2013)
Σελίδες: 203
Τιμή: περίπου 9 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Δ', Ε', Στ', Γυμνάσιο
Διαβάστε τις πρώτες 9 σελίδες της ιστορίας εδώ
Ακούστε ένα δραματοποιημένο απόσπασμα με τη φωνή του συγγραφέα εδώ
Ιστοσελίδα του βιβλίου (περιλαμβάνει παιχνίδι boules με σαπούνια μπάνιου!) εδώ
Ιστότοπος του εικονογράφου εδώ

Κριτική

Μια υπέροχη χιουμοριστική περιπέτεια με κοινωνικές προεκτάσεις, το πρώτο έργο του ταλαντούχου συγγραφέα, ηθοποιού, τηλεοπτικού αστέρα και ακτιβιστή Ουάλιαμς που κυκλοφορεί στη γλώσσα μας. Καλογραμμένη, αστεία αλλά και διδακτική, η ιστορία του καταφέρνει να μας κερδίσει από τις πρώτες σελίδες. Στη Βρετανία, μάλιστα, έχει σημειώσει τρομερή επιτυχία, ενώ ως τηλεταινία με τον συγγραφέα στον ρόλο του πρωθυπουργού, κέρδισε το BAFTA. Η επίσης βραβευμένη μετάφραση είναι πραγματικά καλή (ελάχιστες οι ατέλειες), αφήνει το κείμενο να ρέει και μας μεταφέρει χωρίς απώλειες τη φρεσκάδα της αγγλικής αφήγησης. Τα 26 κεφάλαια (με έκταση 5-10 σελίδες το καθένα) διαβάζονται ευχάριστα· πρόκειται για το είδος του βιβλίου που όταν ξεκινήσεις, δεν θέλεις να το αφήσεις από τα χέρια! Η εικονογράφηση του βετεράνου Κουέντιν Μπλέικ διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό τον χαρακτήρα του έργου και είναι παρούσα κάθε 3-4 σελίδες με εμβόλιμα σκίτσα, παρεμβατικά διαγράμματα και ό,τι άλλο μπορεί κανείς να φανταστεί. Το προτείνουμε για τις μεγάλες τάξεις του Δημοτικού και το Γυμνάσιο, στους φίλους του Νταλ και σε όσους θέλουν μια πρώτη γνωριμία με τον «συνεχιστή» του.

Καλογραμμένη ιστορία που διαβάζεται μονορούφι Δημιουργική σκέψη, χιούμορ Προβολή αξιών όπως η φιλία, ο ανθρωπισμός και η αξιοπρέπεια Πολύ καλή εικονογράφηση και στήσιμο κειμένου

Αξίες - Θέματα
Χιούμορ, Οικογένεια, Αξιοπρέπεια, Ανθρωπισμός, Ανισότητα, Εκφοβισμός, Πολιτική

Σκηνές που ξεχωρίσαμε

Η τραγική σκηνή όπου η μητέρα σε μια κρίση κακίας σκίζει την έκθεση της Χλόης, αλλά και η τηλεοπτική εκπομπή που μετατρέπει τον κύριο Βρομύλο σε πρόσωπο της ημέρας!

Εικονογράφηση

Οι ιδιαίτερες και γεμάτες συναισθηματισμό καρικατούρες του Μπλέικ, γίνονται ένα με την ιστορία και συμβάλλουν τόσο στη δημιουργία κλίματος, όσο και στην ολοκλήρωση των χαρακτήρων.

Απόσπασμα 

Η λαίδη και ο αλήτης ήταν ο τίτλος του άρθρου. Ο κύριος Αυστηρός είχε κρατήσει τον λόγο του και το θέμα του είχε γίνει πρωτοσέλιδο στην πιο μεγάλη εφημερίδα της χώρας. Μαζί με το κείμενο δημοσιευόταν και μια τεράστια φωτογραφία της μητέρας και του κυρίου Βρομύλου. Ο κύριος Βρομύλος χαμογελούσε πλατιά, επιδεικνύοντας τα μαυρισμένα δόντια του. Η μητέρα προσπαθούσε να χαμογελάσει, αλλά κρατούσε το στόμα κλειστό εξαιτίας της μυρωδιάς. Μόλις έφτασε η εφημερίδα μπροστά στην πόρτα τους, όλη η οικογένεια έτρεξε να την πάρει και την καταβρόχθισε με μανία. Η μητέρα ήταν διάσημη! Διάβασε φωναχτά το άρθρο με καμάρι.

Η κυρία Κραμπ μπορεί να μη μοιάζει με επαναστάτρια μέσα στο μπλε κοστούμι της και τις πέρλες της, αλλά μπορεί να μας κάνει να αλλάξουμε τον τρόπο που ζούμε τη ζωή μας. Είναι υποψήφια για τη βουλευτική θέση της περιοχής και, παρόλο που οι πολιτικές της θέσεις είναι σκληρές, η ίδια έκανε το εκπληκτικό βήμα να προσκαλέσει έναν άστεγο να μείνει με την οικογένειά της.

«Ήταν δική μου ιδέα», δήλωσε η κυρία Κραμπ (που προφέρεται Κρόοοοοοαμπ). «Στην αρχή η οικογένειά μου αντιδρούσε έντονα αλλά ένιωθα την ανάγκη να προσφέρω στέγη σε αυτό τον φτωχό, βρόμικο, ψωριάρη, ελεεινά δύσοσμο ζητιάνο και στο βδελυρό λαγωνικό του. Τους αγαπώ και τους δύο πολύ. Είναι μέλη της οικογένειάς μου τώρα. Δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς αυτούς. Μακάρι να ήταν κι άλλοι άνθρωποι τόσο καλοί σαν κι εμένα που είμαι μια σύγχρονη αγία, όπως λένε κάποιοι. Αν όλες οι οικογένειες της χώρας άφηναν από έναν άστεγο να μείνει μαζί τους, θα λυνόταν το πρόβλημα για πάντα. Α, και μην ξεχάσετε να με ψηφίσετε στις επερχόμενες εκλογές».

Είναι μεγαλοφυής ιδέα και μπορεί να δώσει στην κυρία Κραμπ ακόμα και θέση υποψηφιότητας για την πρωθυπουργία.

Ο Άστεγος, που είναι γνωστός με το όνομα «κύριος Βρομύλος», έκανε κι αυτός τη δική του δήλωση: «Μήπως θα μπορούσατε να μου δώσετε ακόμα ένα λουκάνικο;».

«Δεν ήταν δική σου ιδέα, μητέρα», είπε απότομα η Χλόη που παραήταν νευριασμένη για να κάνει απλώς μούτρα.

«Τρόπος του λέγειν, αγάπη μου…»

Η Χλόη την κοίταξε άγρια αλλά εκείνη τη στιγμή χτύπησε το τηλέφωνο.

«Ας το σηκώσει κάποιος. Λογικά για μένα είναι», δήλωσε η μητέρα με ύφος χιλίων καρδιναλίων.

Η Άναμπελ πήγε υπάκουα να σηκώσει το τηλέφωνο. «Οικία Κρόοοοαμπ. Ποιος ομιλεί παρακαλώ;» ρώτησε όπως ακριβώς την είχε ορμηνέψει η μητέρα. Η μητέρα είχε μάλιστα και ειδική φωνή για το τηλέφωνο, λίγο πιο ψηλομύτικη από την κανονική της.

«Ποιος είναι;» ρώτησε η μητέρα.

«Είναι ο πρωθυπουργός», απάντησε η Άναμπελ βάζοντας το χέρι της στο ακουστικό για να μην ακούγεται

«Ο πρωθυπουργός;» έκρωξε η μητέρα. Και εκτοξεύτηκε μέχρι το τηλέφωνο. «Ομιλείτε με την κυρία Κρόοοοαμπ!» είπε με μια απίστευτα γελοία φωνή, πιο ψηλομύτικη κι από την ψηλομύτικη που είχε για τα κανονικά τηλεφωνήματα. «Ναι, σας ευχαριστώ, κύριε πρωθυπουργέ. ήταν πολύ ωραίο το κομμάτι στην εφημερίδα, κύριε πρωθυπουργέ».

Της έτρεχαν τα σάλια πάλι. Ο μπαμπάς ύψωσε τα μάτια στο ταβάνι με απόγνωση.

«Θα χαρώ πολύ να εμφανιστώ στην Ώρα των ερωτήσεων, κύριε πρωθυπουργέ», συνέχισε η μητέρα. Μετά σιώπησε. Η Χλόη μπορούσε να ακούσει ένα μουρμουρητό από την άλλη άκρη της γραμμής και μετά σιωπή.

Η μητέρα έμεινε με το στόμα ανοιχτό. «Τι;» γρύλισε στο τηλέφωνο χάνοντας προς στιγμήν και την αυτοκυριαρχία της και την αξιοπρέπειά της.

Η Χλόη κοίταξε ερωτηματικά τον μπαμπά κι αυτός ανασήκωσε τους ώμους του.

«Τι εννοείτε, θέλετε να έρθει και ο άστεγος;» ρώτησε η μητέρα δύστροπα.

Ο μπαμπάς χαμογέλασε. Η Ώρα των ερωτήσεων ήταν ένα σοβαρό τηλεοπτικό πρόγραμμα με πολιτικές συζητήσεις. ήταν η μεγάλη ευκαιρία της μητέρας να λάμψει και προφανώς δεν ήθελε να της το χαλάσει ένας βρομιάρης γερο-αλήτης.

«Ναι», εξακολούθησε η μητέρα, «ξέρω ότι έτσι είναι πιο καλή η ιστορία, αλλά είναι ανάγκη να έρθει και αυτός; Βρομάει τρομερά!»

Ακολούθησε ακόμα μια μικρή παύση όσο μιλούσε ο πρωθυπουργός και το μουρμουρητό από την άλλη άκρη της γραμμής δυνάμωσε. Η Χλόη εντυπωσιάστηκε από τον συνομιλητή της μητέρας της. Όποιος μπορούσε να κάνει τη μητέρα να σταματήσει να μιλάει για λίγο, ήταν όντως ικανός να κυβερνήσει τη χώρα.

«Ναι, ναι, αν αυτό θέλετε, κύριε πρωθυπουργέ, τότε φυσικά αυτό θα γίνει, θα πάρω και τον κύριο Βρομύλο. Σας ευχαριστώ πολύ για το τηλεφώνημα. Παρεμπιπτόντως, κάνω πολύ ωραία, ζουμερή λεμονόπιτα. Αν ποτέ περάσετε από δω, θα χαρώ να σας προσφέρω κανέναν κομμάτι. Όχι; Καλά, χαίρετε… Γεια σας… Γεια σας…»

Έλεγξε μια τελευταία φορά ότι είχε πράγματι κλείσει. «Γεια σας».

Hugh Bonneville (Βρομύλος) και Nell Tiger Free (Χλόη) από την τηλεοπτική μεταφορά του βιβλίου (Πηγή)

Σχόλια

«Ο νέος Ρόαλντ Νταλ» γράφει ο Guardian στο εξώφυλλο. «Ο νέος Ρόαλντ Νταλ είναι εδώ», διαβάζουμε και από τους Times στο αφτί του οπισθόφυλλου. Τα σκίτσα του Κουέντιν Μπλέικ παραπέμπουν όσο πιο άμεσα γίνεται στα έργα του αείμνηστου φίλου και επί δεκαετίες συνεργάτη του. Ο τίτλος αλλά και το νεαρό κορίτσι με τον παράξενο συνοδό, αναμφίβολα κάτι μας θυμίζουν. Και ήδη από τις πρώτες αράδες, συναντάμε ένα σωρό στοιχεία από τη γραφή του Νταλ: η θεματική, η επιλογή των ηρώων, η χρήση υπερβολών και αντιθέσεων, το "λερωμένο" χιούμορ... κι όταν στην τρίτη σελίδα διαβάζουμε (σ.13) Τα γένια του ήταν γεμάτα με παλιά κομματάκια αυγών και λουκάνικων και τυριών που είχαν πέσει από το στόμα του χρόνια πριν, άλλο ένα καμπανάκι συνειρμών χτυπάει. Η ιδέα είναι δανεισμένη (λέγε με Έλγιν) από τους Βλακέντιους του Νταλ, όπου επίσης στην εισαγωγή (4η-5η σελίδα -σ.21) διαβάζουμε Και το αποτέλεσμα ήταν, αφού μάλιστα δεν πλενόταν ποτέ, κολλημένα στο μούσι του να φιγουράρουν αμέτρητα υπολείμματα από πρωινά, μεσημεριανά και βραδινά γεύματα. (...) θα βλέπατε ξεραμένα αβγά, σπανάκι, σάλτσα ντομάτα, κροκέτες ψαριού, κομματάκια από συκωτάκια πουλιών και πλήθος ακόμη από τα αηδιαστικά φαγητά που ο κύριος Βλακέντιος συνήθιζε να τρώει. Το μενού βέβαια αλλάζει, αλλά ο προβληματισμός παραμένει: τι ακριβώς συμβαίνει εδώ; Μήπως ο Ουάλιαμς κλείνει το μάτι στους φίλους του Νταλ, εμφυτεύοντας στο έργο του οικείες παραπομπές; Μήπως πίσω απ' αυτό βρίσκονται οι εκδότες, που σκοπό έχουν να δημιουργήσουν έναν πολυαναμενόμενο τεχνητό διάδοχο; Ή απλώς, ως θαυμαστής του Νταλ, ο συγγραφέας υιοθέτησε αυτά τα στοιχεία στη γραφή του με φυσικό τρόπο; Την αλήθεια δεν την ξέρουμε και μάλλον δεν χρειάζεται να την ψάξουμε περισσότερο, αφού τελικά το βιβλίο που διαβάσαμε ήταν πολύ ωραίο! Κρατάμε ωστόσο τους παραπάνω προβληματισμούς στο πίσω μέρος του κεφαλιού μας για το μέλλον.

ο παλιός Roald Dahl ποζάρει με τα σκυλάκια του (πηγή)

Η κοινωνική κριτική στην ιστορία του κυρίου Βρομύλου είναι έντονη. Πώς αντιμετωπίζει η κοινωνία τους αστέγους; Πόσο υποκριτής μπορεί να γίνει ένας πολιτικός για να πετύχει τους στόχους του; Μας θεωρούν οι έμποροι στ' αλήθεια τόσο χαζούς; Και πού επιτέλους σταματάει η εξουσία των ΜΜΕ; Αξιακά, ο συγγραφέας πραγματοποιεί επίθεση στους ιδιοτελείς και τους συμφεροντολόγους, που συγκρινόμενοι με τον άστεγο πρωταγωνιστή, αναδεικνύονται τελικά βρομύλοι πρωταθλητές. Σ' ένα επόμενο βέβαια επίπεδο, θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί «γιατί το σύστημα επιτρέπει σ' ένα παιδί του να το κατακρίνει;» Είναι και η ευαισθητοποίηση αυτή τελικά μέρος του παιχνιδιού;

ο νέος Ρόαλντ Νταλ ποζάρει με το βιβλίο του (πηγή)

Σε κάποια σημεία, η γλώσσα «ξεφεύγει» κάπως και μας δίνει φράσεις όπως (σ. 169) «ένα μικρό κορίτσι, έναν αλήτη βαμμένο σαν τραβεστί και τον σκύλο του» ή λίγο πιο πέρα (σ.173) «Κύριε πρωθυπουργέ... (...) δε μας χέζετε!» που ωστόσο είναι ελαφρύτερο από το Stick it up your fat bum του πρωτοτύπου και σίγουρα όχι καταστροφικό για μαθητές άνω των 9 ετών - ειδικά αν το στυλ του Νταλ τους εκφράζει και έχουν φτάσει ως εκείνη τη σελίδα του βιβλίου. Καλό είναι ωστόσο να το λάβουμε υπόψη μας, σε περίπτωση που προκύψουν σχετικές απορίες ή αργότερα ακούσουμε τέτοιες φράσεις να επαναλαμβάνονται από τα στόματα των παιδιών. Αντίστοιχα, ίσως θα χρειαζόταν να γίνει μια συζήτηση γύρω από τον χαρακτήρα της κυρίας Κραμπ (που δεν έχει την κράμπα μόνο το όνομα), ώστε οι μικροί αναγνώστες να μην βάλουν όλες τις αυστηρές μαμάδες «στο ίδιο καζάνι». Αν μάλιστα συνειδητοποιήσουμε ποια είναι τα χαρακτηριστικά που την κάνουν αντιπαθή και εντοπίσουμε αντίστοιχά τους στην δική μας προσωπικότητα, ίσως αξίζει να προσπαθήσουμε να ελέγξουμε κάποιες αρνητικές μας τάσεις (αυτοβελτίωση).

Με το παρόμοιο θέμα, «νεαρός φοιτητής του Harvard φιλοξενεί στην αυλή του άστεγο άνδρα, που του δίνει ένα μάθημα ζωής», υπάρχει για τους φίλους της 7ης τέχνης και αντίστοιχη χολιγουντιανή ταινία (With Honors, 1994) που επίσης συνδέεται με τα Χριστούγεννα: την εποχή όπου ανάμεσα σε γαλοπούλες, κουραμπιέδες και μελομακάρονα, θυμόμαστε και τους αναξιοπαθούντες. Το συγκινητικό happy end του βιβλίου, με τον κύριο Βρομύλο να φεύγει λέγοντας Η δουλειά μου εδώ, τελείωσε (σ.197), για να δώσει τη βοήθειά του στον επόμενο που θα τολμήσει να τον βάλει στη ζωή του, ίσως θυμίσει σε κάποιους το τέλος του Chocolat με την περιπλανώμενη μάγισσα. Και μια και φτάσαμε την κουβέντα στη σοκολάτα, να αναφέρουμε ότι στο βιβλίο η μικρή Χλόη αντιμετωπίζει πρόβλημα διατροφής (σ.55) το οποίο στην τηλεοπτική μεταφορά δεν παρουσιάζεται - ίσως για να κρατήσει την εικόνα της ηρωίδας γυαλιστερή και συμπαθή στο καλομαθημένο, ευρύ κοινό.

ο Joe Pesci στον ρόλο του άστεγου που φιλοξενεί ο Brendan Fraser

Χρήση στην τάξη

Εκτός από την κοινωνική κριτική, υπάρχουν στο βιβλίο και χρήσιμα μηνύματα για εκπαιδευτικούς και εκπαιδευόμενους. Η Χλόη μαθαίνει να αντιμετωπίζει τους φόβους της και να υπερασπίζεται τον εαυτό της αλλά και τους φίλους της απέναντι σε όσα την τρομοκρατούν. Ο ευγενικός άστεγος στέκεται δίπλα της και ενεργεί όπως ένας καλός δάσκαλος: την ενισχύει να εκφραστεί, την εμπνέει να του διαβάσει τις ιστορίες που έχει επινοήσει και τελικά της προτείνει να ανοίξει τα φτερά της και να γίνει συγγραφέας. Δεν την οδηγεί στον δρόμο που διαλέγει εκείνος, αλλά της επαναλαμβάνει "πρέπει να βρεις τι ευχαριστεί εσένα". Ίσως αποσπάσματα των διαλόγων αυτών στο παγκάκι του πάρκου, μας δώσουν αφορμή να μιλήσουμε για τα όνειρά μας στην τάξη.

Οι εκπαιδευτικοί μπορούν εδώ να βρουν ένα αρχείο zip με 8 δραστηριότητες (κυρίως δημιουργικής γραφής) που μεταφράζονται εύκολα από τα αγγλικά και να τις προσαρμόσουν στις ανάγκες της τάξης τους. Πώς θα σχεδίαζες το διαφημιστικό σου φυλλάδιο αν κατέβαινες για υποψήφιος σαν τη μητέρα της Χλόης; Αντίστοιχα, οι δάσκαλοι των Αγγλικών μπορούν εδώ με περίπου 15 λίρες να αγοράσουν ένα πακέτο δραστηριοτήτων εμπνευσμένων από το κείμενο.

Το βιβλίο μας δίνει φυσικά αφορμή να μιλήσουμε για τους αστέγους και τις ιστορίες τους. Ανθρώπους σαν κι εμάς που βρέθηκαν από τη μια μέρα στην άλλη στους πέντε δρόμους. Οι εκπαιδευτικοί της Αθήνας που επιθυμούν μια πιο βιωματική προσέγγιση, έχουν την ευκαιρία να περιηγηθούν στο κέντρο της πόλης μέσα από τις Αόρατες Διαδρομές - ξεναγήσεις από αστέγους, που διοργανώνονται από το περιοδικό Σχεδία (κάθε Σάββατο στις 11.00 - τηλ. 213 0231220).

Ξενάγηση από αστέγους (Πηγή)

Στην πράξη, μια καλή ιδέα θα ήταν να διοργανώσουμε χριστουγεννιάτικη αγορά με μεταχειρισμένα παιχνίδια, βιβλία και κατασκευές, ώστε να συγκεντρώσουμε λίγα χρήματα για ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη. Στο δικό μας σχολείο, στα πλαίσια του προγράμματος Πείνα στον Κόσμο, τα παιδιά της Στ' εισάκουσαν την έκκληση των παιδικών χωριών S.O.S και προσφέροντας (όλα) τα χρήματα που είχαν συγκεντρώσει στο περσινό μίνι - Bazaar, αγόρασαν τρόφιμα που παρέδωσαν στα γραφεία της περιοχής. Υπενθυμίζουμε ότι την ίδια στιγμή, υπάρχουν δήμοι στην πολιτισμένη Ευρώπη που τοποθετούν στα παγκάκια κάγκελα, ώστε να αποτρέψουν τους άστεγους από το να κοιμηθούν σε αυτά.

Για να κλείσουμε την ανάρτηση πιο ανάλαφρα, οι μικροί φίλοι της Χλόης και του Βρομύλου, μπορούν να συνδεθούν στην επίσημη ιστοσελίδα του βιβλίου και να παίξουν διάφορα παιχνίδια, ανάμεσά τους και κάτι σαν boules σε μπανιέρα, με αντίπαλο τη Δούκισσα!

Ο κύριος Βρομύλος