Ο Καθρέπτης μου

Υπόθεση

Ο Νικόλας είναι 10 χρονών και ζει ξέγνοιαστα με τους ευκατάστατους γονείς και τη μικρή αδελφή του. Στα γενέθλιά του κάθε χρόνο παίρνει ένα σωρό ακριβά δώρα, αλλά και κάτι μικρό και συμβολικό από τον αγαπημένο του παππού. Φέτος, το δώρο του παππού ήταν ένας καθρέφτης που έγραφε πάνω του "γιατί" και έκανε τον Νικόλα να ξεχάσει όλα τα άλλα δώρα του. Παίζοντας ένα παιχνίδι με το καθρεφτάκι, ο Νικόλας αλλά και οι συμμαθητές του, αρχίζουν να εκτιμούν την αξία της ειλικρίνειας και να αναζητούν την αυτογνωσία.

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Ελληνοεκδοτική
Συγγραφείς: Δόξα Κωτσαλίδου
Εικονογράφηση: Θανάσης Γκιόκας
ISBN: 978-960-5630-18-8
Έτος 1ης Έκδοσης: 2013
Σελίδες: 75
Τιμή: περίπου 6 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Δ', Ε', Στ'
ξεφυλλίζουμε τις 13 πρώτες σελίδες του βιβλίου εδώ

Ευχαριστούμε πολύ την Ελληνοεκδοτική για τη δωρεά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη μας!

Κριτική

Συμπαθητική ιστορία που καταφέρνει να κρατήσει το ενδιαφέρον μας ως το τέλος, παρότι θέμα της έχει τις κοινωνικές σχέσεις και όχι κάποια περιπέτεια. Η γλώσσα είναι απλή, αν και οι ενήλικοι συλλογισμοί είναι εμφανείς πίσω από την "παιδική ματιά" του αφηγητή, που κάποιες φορές μοιάζει τεχνητή. Τα περισσότερα από τα εννέα κεφάλαια δεν ξεπερνούν τις 7 σελίδες (κάποια όμως φτάνει και τις 14-17) με αποτέλεσμα να διαβάζονται ευχάριστα και ξεκούραστα. Η εικονογράφηση είναι αραιή αλλά πολύ συμπαθητική και συνοδεύει με λίγες εικόνες κάθε κεφάλαιο. Προτείνεται σε μαθήτριες και μαθητές των μεγάλων τάξεων του Δημοτικού, αλλά και σε εκπαιδευτικούς που ενδιαφέρονται να ασχοληθούν στην τάξη τους με τις αξίες.

Απλή γλώσσα Ενδιαφέρουσα ιδέα Ωφέλιμα μηνύματα

Οι σκέψεις του αφηγητή θυμίζουν μικρομέγαλο και δεν συμβαδίζουν με την υποτιθέμενη ηλικία του Χρήση απλουστευτικών συμβάσεων

Αξίες - Θέματα

Φιλία, Αυτογνωσία, Οικογένεια, Σχέσεις, Κλοπή, Ειλικρίνεια

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Τα συμβολικά δώρα του παππού Νικόλα, μας έβαλαν σε σκέψεις!

Εικονογράφηση
Πολύ χαριτωμένη, αν και περιορίζεται σε καθαρά συνοδευτικό ρόλο, στολίζοντας περιφερειακά κάποιες σελίδες. Ορισμένες φιγούρες επαναλαμβάνονται δύο και τρεις φορές (σ.6, 66, 68).

Απόσπασμα 

Η πιο όμορφη στιγμή έφτασε! Είμαι περιτριγυρισμένος από πάρα πολλά κουτιά, μικρά και μεγάλα και πρέπει να τα ανοίξω όλα, γιατί όλα είναι για μένα. σήμερα έχω τα γενέθλιά μου και μακάρι να τα είχα κάθε μέρα. Απορώ, δηλαδή, γιατί οι άνθρωποι να μην έχουν φτιάξει  ένα ημερολόγιο  πιο χαρούμενο; Γιατί να μην γιορτάζουμε πιο πολλές φορές τον χρόνο; Και μη νομίζετε ότι είμαι αχάριστος, δεν το λέω μόνο για μένα, αλλά για όλα τα παιδιά του κόσμου.

Εγώ είμαι πολύ τυχερός σε αυτό το θέμα. Πάνω από το κεφάλι μου βρίσκονται ένας σωρός μεγάλοι που με αγαπάνε και μου κάνουν όλα τα χατίρια. Δεν έχω παράπονο. Μόνο όταν με ταΐζουν με το χόρι φασολάδα, τότε μόνο θέλω να  γίνω υπερήρωας, να σκαρφαλώσω στο ταβάνι και να σωθώ. Κατά τα’ άλλα, μια χαρά περνάω: έχω πολλά παιχνίδια, έχω ωραίο δωμάτιο, έχω ατέλειωτα ηλεκτρονικά παιχνίδια, έχω και μια μικρή αδερφή που την κάνω ό,τι θέλω. Αλλά τα δώρα είναι πάντα «δώρα» και πάντα περιμένω με λαχτάρα τα γενέθλιά μου.

Χρόνια μου πολλά, λοιπόν, και αρχίζω:

Ο μπαμπάς μού αγόρασε ένα ποδήλατο, εγώ του το ζήτησα, γιατί αν τον άφηνα να διαλέξει μόνος του, αλίμονό μου, θα μου έπαιρνε ένα «παιδαγωγικό» παιχνίδι και θα το έκρυβα σε κανένα ράφι. Άκου «παιδαγωγικό», επειδή μας λένε παιδιά, πρέπει και τα παιχνίδια μας να είναι παιδαγωγικά; Δεν το καταλαβαίνω αυτό, γι’ αυτό κάθε χρόνο, πριν από τα γενέθλιά μου, φροντίζω να πείσω τον μπαμπά μου να ξεχάσει τα «παιδαγωγικά». Γίνομαι φρόνιμο παιδί, δεν βασανίζω την αδερφή μου, τρέχω συνέχεια ξοπίσω του και του λέω πως τον αγαπάω πολύ, είναι έξυπνο κόλπο και πάντα πιάνει.

Η μαμά μου θέλει να φορώ πάντα όμορφα και καθαρά ρούχα, και γι’ αυτό, όπως θα καταλάβατε, μου αγόρασε ένα πράσινο παντελόνι με τιράντες και ένα κίτρινο πουκάμισο. Παπούτσια, κάλτσες και μια πράσινη γραβάτα, αχ γυναίκες, που λέει κι ο παππούς μου! Ευτυχώς η γιαγιά μου μού πήρε τη στολή του Παναθηναϊκού και χάρηκε λίγο η καρδούλα μου, με φαντάζεστε με γραβάτα; Πάλι καλά που είναι πράσινη!

Οι φίλοι μου είναι απίθανοι, μου έφεραν ό,τι ακριβώς τους ζήτησα: παιχνίδια, παιχνίδια, παιχνίδια. Αυτή είναι ζωή, παιχνίδια, πολλά παιχνίδια, και όχι παιδαγωγικά!

Έκανα πολλή ώρα να ξετυλίξω τα δώρα μου και να τα τακτοποιήσω στη θέση που ταίριαζε στο καθένα. Όταν τελείωσα, το δωμάτιό μου ήταν γεμάτο με συσκευασίες δώρων και χαρτιά περιτυλίγματος… Χαμός! Σε τέτοιες περιπτώσεις αγαπάω πολύ την αδερφή μου, τη Φανούλα.

Τη φώναξα να έρθει στο δωμάτιο:

- Θέλεις να δεις τα παιχνίδια που μου χάρισαν; 

- Ναι, αμέ, πού τα έβαλες;

- Θα σ’ τα δείξω όλα και θα παίξουμε κιόλας με όποιο σου αρέσει περισσότερο.

- Χμ, να τα δω πρώτα.

- Όοοχι, πρέπει πρώτα να μαζέψουμε τα σκουπίδια, για να μπορούμε να είμαστε πιο άνετοι. 

- Γι’ αυτό με ήθελες, χαζέ; Δεν μαζεύω τίποτα, είσαι χαζός, πάω να παίξω μόνη μου. 

- Όχι, περίμενε, αλήθεια σου λέω, θέλω να παίξουμε μαζί, κι αν δεν πιστεύεις, κάτσε εσύ στο κρεβάτι κι εγώ θα μαζέψω τα σκουπίδια.

Απορώ πώς δεν με έχει πάρει χαμπάρι τόσα χρόνια. Αυτή κάθεται στο κρεβάτι, εγώ αρχίζω δήθεν να μαζεύω τα χαρτιά και τους φιόγκους και με πιάνει η οικολογική μου συνείδηση.

- Δεν μπορώ να καταλάβω σε τι χρειάζονται τόσα χαρτιά. Τζάμπα σκουπίδια! Αφού μόλις μου φέρουν ένα δώρο, αμέσως σκίζω το περιτύλιγμα, ξεσκίζω τη συσκευασία και παίρνω το δώρο που με ενδιαφέρει. Γιατί, λοιπόν, δεν μου φέρνουν μόνο το δώρο, να μην έχω τόσα σκουπίδια και να μην κόβουν άδικα τα καημένα τα δεντράκια για να φτιάχνουν άχρηστα πράγματα; Οικονομία σου λένε οι μεγάλοι, αλλά ποτέ δεν κατάλαβα πώς την εννοούν. Ουφ! Και τώρα εγώ, σαν παιδί που αγαπάει τη φύση, πρέπει να μαζέψω τα χαρτιά και να τα πάω στον κάδο της Ανακύκλωσης που έχουμε στη γειτονιά. Εε όχι, δεν θα τα πάω, δεν φταίω εγώ που με φόρτωσαν τόσα σκουπίδια…

- Όχι, περίμενε, εγώ θα τα πάω, πρέπει να τα πάμε. Επειδή οι άλλοι κάνουν σπατάλες, εμείς δεν θα είμαστε σαν αυτούς, εμείς αγαπάμε τη φύση και τα δεντράκια, άσε θα τα πάω εγώ.

Το κόλπο έπιασε για άλλη μια φορά! Η χαζούλα η Φανούλα, για να μην πετάξω τα χαρτιά στα σκουπίδια, τα μάζεψε αυτή και τα πήγε στον κάδο της Ανακύκλωσης και δεν κατάλαβε πως για άλλη μια φορά πιάστηκε κορόιδο στη μεγαλοφυΐα μου!

Όλα μια χαρά! Το μόνο που απομένει είναι να αποφασίσω με ποιο παιχνίδι θα παίξουμε με τη Φανούλα, για να την επιβραβεύσω που μου καθάρισε το δωμάτιο. Ε, μπορεί να την εκμεταλλεύομαι λιγάκι, αλλά κατά βάθος την αγαπάω, είναι η καλύτερη αδερφή του κόσμου.  Πηγαίνει Δευτέρα δημοτικού και της αρέσει πολύ το διάβασμα και τα παραμύθια, αλλά αυτό ήδη θα το καταλάβετε, αφού πιστεύει ότι μπορούμε εμείς τα μικρά παιδιά να σώσουμε τη γη μας!

Σχόλιο

Στο ξεκίνημά του το βιβλίο μας ξενίζει λίγο, καθώς ο χαρακτήρας που μας συστήνεται είναι αρκετά διαφορετικός από τα πραγματικά παιδιά που έχουμε συνηθίσει να συναντάμε καθημερινά γύρω μας: ζει σε μια ιδανική οικογένεια, "ατσαλάκωτη" και ευκατάστατη (μέχρι και η 7χρονη αδελφή του έχει να του δανείσει 35 ευρώ για να αγοράσει ένα dvd), ώστε να πλημμυρίζεται με δώρα όπως υπολογιστές, ποδήλατα, ρούχα, παπούτσια, ποδοσφαιρικές στολές και παιχνίδια. Τίποτα δεν του λείπει, τίποτα δεν του πηγαίνει στραβά, και πάνω που αρχίζουμε ν' αναρωτιόμαστε πώς μια τέτοια ιστορία μπορεί να γίνει ενδιαφέρουσα, εμφανίζεται ένα καθρεφτάκι με τη λέξη "γιατί" ζωγραφισμένη επάνω του και συγκεντρώνει όλη μας την προσοχή. Ο καθρέφτης αυτός, που δεν είναι καθόλου μαγικός, γίνεται ο καταλύτης που θα φέρει το Νικόλα πιο κοντά με τον εαυτό του, την αδελφή αλλά και τους φίλους του. Έτσι, χωρίς πυροτεχνήματα, αλλά με αρκετά καλογραμμένους διαλόγους -που κάποιες φορές, άγνωστο γιατί, μου θύμισαν το Συνομιλίες με Παιδιά- η συγγραφέας καταφέρνει να μας μυήσει στην αξία της ειλικρίνειας και τη σημασία της για τις σχέσεις των ανθρώπων.

Βεβαίως, δεν μπορούμε να αφήσουμε ασχολίαστα ορισμένα σημεία, όπως το γεγονός ότι ένα παιδί φορτωμένο με του Αβραάμ και του Ισαάκ τα καλά, παρουσιάζεται (σ.21) να αφήνει τα πάντα στην άκρη και να ξεχνιέται παίζοντας με ένα καθρεφτάκι... η συγκεκριμένη σύμβαση ωστόσο είναι απαραίτητη για την εξέλιξη της ιστορίας, οπότε δεν ωφελεί να γκρινιάζουμε.

Μια άλλη σκηνή που μοιάζει λουσμένη στο φως της απιθανότητας είναι όταν ο Νικόλας  αγκαλιάζει τη μητέρα του και της λέει (σ.62) Σε θέλω και ως δικιά μου μανούλα αλλά και ως παγκόσμια μανούλα, μαμά όλων των παιδιών! Η συνταγή που μας συγκίνησε για πρώτη φορά στο Ο μικρός αδελφός και θέλει την αγάπη να περνάει από το άτομο στην οικογένειά του, έπειτα στους φίλους κι από εκεί να αγκαλιάζει όλο τον κόσμο, είναι σίγουρα δοκιμασμένη και αποτελεσματική. Ίσως όμως εδώ να μην υποστηρίζεται όσο θα έπρεπε, με αποτέλεσμα να εφαρμόζεται με κάποια βιάση: Στην παγκόσμια ειρήνη θέλω να καταλήξω μανούλα μου, εκεί με οδηγεί ο καθρέπτης μου... Αν όλοι οι γονείς αγαπούσαν όλα τα παιδιά του κόσμου, δεν θα πήγαινε κανένας στον πόλεμο.

Αρκετή προσοχή θα χρειαστεί στο σημείο (σ.34-38) όπου προσεγγίζεται με κάποια επιπολαιότητα το πρόβλημα του συμμαθητή Βαγγέλη. Οι γονείς του τσακώνονται και βρίζονται συνέχεια, με αποτέλεσμα το παιδί να νιώθει άσχημα και να κλείνεται στον εαυτό του. Όταν επιχειρεί να παίξει κρυφά με ένα βιντεοπαιχνίδι που δεν είναι δικό του, παίρνοντάς το από μια ξένη τσάντα την ώρα του διαλείμματος, οι φίλοι του τον καλύπτουν... του αγοράζουν (!) μάλιστα και μια κονσόλα από το χαρτζιλίκι τους. Συζητώντας τα όλα αυτά μπροστά στον καθρέφτη της αλήθειας, τα παιδιά αποφασίζουν να γράψουν ένα γράμμα (σ.38) στους γονείς του Βαγγέλη, ζητώντας τους να μη μαλώνουν συνέχεια και να μη βρίζουν ο ένας τον άλλον. Ελπίζουμε η ιστορία να μην εμπνεύσει αντίστοιχες ενέργειες (που μπορεί να έχουν απρόβλεπτα αποτελέσματα) από τους μαθητές μας, με τους οποίους μπορούμε να συζητήσουμε για το πόσο σημαντικό είναι να στηρίζουμε τους φίλους μας, χωρίς όμως να επεμβαίνουμε στη ζωή τους.

Κλασικό ερώτημα για συζήτηση αποτελεί το αν η αλήθεια είναι πάντα καλή ή αν πρέπει να υπάρχουν και μυστικά ανάμεσα στους φίλους. Η θέση που φαίνεται να αναδεικνύεται στο βιβλίο, είναι ότι οι φίλοι πρέπει να τα λέμε όλα (σ.40) και ότι η μόνη λύση είναι η αλήθεια τελικά (σ.42), ακόμα κι αν προκαλεί κάποιες φορές αμηχανία ή και κλάματα (σ.43). Εσείς τι πιστεύετε; Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες είναι σωστό να μην αποκαλύπτουμε όλη την αλήθεια στους άλλους; Και ποιες είναι αυτές;

Στο κεφάλαιο 7 η ιστορία ολοκληρώνει τον κύκλο της με τη δεύτερη συνάντηση Νικόλα - παππού. Ο μικρός έχει πλέον ωριμάσει και επιστρέφει το γιατί σε εκείνον που τα ξεκίνησε όλα. Γιατί μου κάνεις τέτοια δώρα; αναρωτιέται. Είναι το σημείο που μαθαίνουμε για την χαρά της προσφοράς, και παρακολουθούμε την απεξάρτηση του ήρωα από το μαγικό αντικείμενο. Ο καθρέφτης έχει περάσει στο μυαλό του και δεν χρειάζεται πια να τον κρατάει... έμαθε να συζητάει και χωρίς αυτόν.

Χρήση στην τάξη

Ένας καθρέφτης που μας απαντάει με τη φωνή των συμμαθητών μας σε ό,τι και αν τον ρωτήσουμε, είναι από μόνος του μια πολύ ιδιαίτερη δραστηριότητα για την τάξη και οπωσδήποτε θα μπορούσε να ενταχθεί στα πλαίσια ενός προγράμματος που αφορά τις αξίες. Χρειάζεται βέβαια μια προεργασία κατά την οποία θα εξηγήσουμε στους μαθητές το σκοπό της δραστηριότητας, το τι είδους ερωτήσεις μπορούν να κάνουν και με ποιον τρόπο θα ρωτούν / απαντούν (αν δεν μπορούν να είναι ειλικρινείς απαντούν με "δεν ξέρω"), θεωρώ όμως ότι τα αποτελέσματα μπορεί να αποδειχθούν ενδιαφέροντα.

Εμείς, εστιάζοντας στο σημείο (σ.34-35) όπου τρεις φίλοι ως καθρέφτες ενημερώνουν τον συμμαθητή τους Πέτρο για το ελάττωμά του (είναι κουτσομπόλης), συνδυάσαμε την ιστορία αυτή με τον μύθο του Αισώπου "τα δύο ταγάρια"  και αποφασίσαμε να ασκήσουμε την ειλικρίνειά μας και να βοηθήσουμε τους συμμαθητές μας να ανακαλύψουν τα ελαττώματά τους! Ο δάσκαλος βέβαια έλεγξε τα σημειώματα ώστε τα σχόλια να είναι καλοπροαίρετα και να αποφύγουμε προσωπικές αντιπαραθέσεις, αλλά τελικά ο καθένας μας πήρε μια δυνατή γεύση από το πώς τον βλέπουν οι άλλοι και για το πώς θα μπορούσε να βελτιωθεί στα μάτια τους.

Στην εικόνα κάτω δεξιά θα βρείτε παραπομπή στο ιστολόγιο του Ι.Ν. Κυριαζή, που έχει αποδώσει έμμετρα και με πολύ ωραίο τρόπο 100 επιλεγμένους μύθους του Αισώπου μαζί με τα επιμύθιά τους!

Ο Καθρέπτης μου

Όχι, κυρία!

Υπόθεση

Οι μαθητές μιας τάξης με μεγάααλη φαντασία, αναστατώνουν διαρκώς τη δασκάλα τους, που από τη μια καμαρώνει τα λεξοπαίχνιδά τους, κι από την άλλη ανησυχεί. Πώς θα καταφέρει να τους πει αυτά που πρέπει ως δασκάλα, αν κάθε της λέξη δίνει τροφή σε απίστευτες ιστορίες και συνειρμούς;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Παπαδόπουλος
Συγγραφέας: Αντώνης Παπαθεοδούλου
Εικονογράφηση: Ναταλία Καπατσούλια
ISBN: 978-960-484-449-4
Έτος 1ης Έκδοσης: 2013
Σελίδες: 26
Τιμή: περίπου 3 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ ή εδώ
Τάξεις: Β', Γ', Δ'

Κριτική

Πολύ χαριτωμένη μικρή ιστορία 700 περίπου λέξεων, που αποπνέει ξεγνοιασιά και σίγουρα θα αγαπηθεί από τους μαθητές των μικρών και μεσαίων τάξεων του δημοτικού. Η γλώσσα είναι αρκετά απλή, ωστόσο η χρήση μετοχών και η παρουσία μακροσκελών φράσεων, ίσως δυσκολέψουν τους πιο άπειρους που μόλις κατέκτησαν τον μηχανισμό της ανάγνωσης. Ένα βασικό επίπεδο γνώσεων αποτελεί επίσης προϋπόθεση, ώστε τα παιδιά να κατανοήσουν, να ευχαριστηθούν και να μιμηθούν τα παιχνίδια με τις λέξεις. Κατά συνέπεια, προτείνουμε το όμορφο αυτό κείμενο περισσότερο για τις τάξεις Β', Γ' και Δ', χωρίς να σημαίνει ότι οι λίγο μικρότεροι ή μεγαλύτεροι δεν θα το βρουν εξίσου διασκεδαστικό!

Γλώσσα απλή, σαφής και χαριτωμένη Πολύ συμπαθητικός ο χαρακτήρας της αφηγήτριας Προσφέρεται ιδιαίτερα για δραστηριότητες στην τάξη

Αξίες - Θέματα
Εκπαίδευση, Χιούμορ, Φαντασία

Σκηνές που ξεχωρίσαμε

Στα παιδιά της τάξης μας άρεσε ιδιαίτερα το σημείο όπου οι άνθρωποι στην Τρίπολη πρέπει να προσέχουν πού πατάνε για να μην πέσουν σε κάποια τρύπα!

Εικονογράφηση

Πολύ συμπαθητική και πανταχού παρούσα. Με ανάλαφρα γελοιογραφικά σκίτσα που συμπληρώνουν το κείμενο, παίζουν μαζί του και κάνουν την ανάγνωση της ιστορίας ακόμα πιο ευχάριστη!

Απόσπασμα

Είμαι δασκάλα. Μάλιστα.

Αλλά αυτό που έχω εγώ δεν είναι τάξη!

Σκέτη αταξία είναι!

Αυτά τα παιδιά ποτέ δε συμφωνούν με τη δασκάλα τους.

Όλο αντιρρήσεις. 

Δεν προλαβαίνω κάτι να πω, κι αμέσως βλέπω χέρια να σηκώνονται:

«Κυρία, κυρία, κυρία… όχι, κυρία!»

Ένα πρωί μπαίνω στην τάξη μου

χαρούμενη, κρατώντας ένα λουλούδι.

«Ξέρετε, παιδιά, τι λουλούδι είναι αυτό; Είναι ρόδο»

λέω και το βάζω στο βάζο.

«Όχι, κυρία» πετάγεται ο Γιάννης

«αποκλείεται να είναι ρόδο, ρόδο

είναι το λουλούδι που έχει ρόδες…

…και με τις ρόδες του γυρίζει στον κήπο

και πάει όπου έχει πιο πολύ ήλιο

και πλησιάζει τα άλλα λουλούδια

και μαθαίνει τα νέα τους…

…κι άμα δεν το φροντίζουν

και δεν του βρέχουν τα φύλλα

και δεν το ποτίζουν,

βγαίνει από την πόρτα

και βρίσκει άλλον

κήπο να πάει,

αλλά πρέπει να προσέχεις

κι όταν το ποτίζεις το ρόδο,

κυρία, να μη βρέχονται οι ρόδες του,

γιατί σκουριάζουν…»

Γελάω, βέβαια, με την τόση φαντασία τους,

αλλά πρέπει και να τους διορθώνω, τι δασκάλα είμαι;

Σχόλια

Θα μπορούσε άραγε στ' αλήθεια να υπάρχει μια τάξη με τέτοιους μαθητές; Και πώς θα ένιωθε ένας δάσκαλος ανάμεσά τους; Θα το έσκαγε απ’ το παράθυρο πανικόβλητος; Θα προσπαθούσε με βλοσυρό ύφος να επιβάλει την ομαλότητα; Ή μήπως θα συμμετείχε μαζί τους στο παιχνίδι, προσπαθώντας στα κλεφτά να κάνει και λίγο μάθημα; (Και αν το έκανε αυτό, πώς θα αξιολογούσε το υπουργείο την απόδοσή του;)

Στην πραγματικότητα βέβαια τα πράγματα ποτέ δεν είναι τόσο απλά, αφού σε κάθε τμήμα συνυπάρχουν μαθητές με πολύ διαφορετικό προφίλ: μαθητές με καλπάζουσα φαντασία και  αποκλίνουσα σκέψη, μαθητές που καλπάζουν λιγότερο και προτιμούν την πεζή σιγουριά των βιβλίων, άλλοι κοινωνικά συνεσταλμένοι που δεν συμμετέχουν ευχάριστα σε παιχνίδια, όπως και ορισμένοι που δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν, οπότε η μόνη τους ελπίδα να καταλάβουν κάτι, είναι ένα ήσυχο περιβάλλον και λίγα λόγια δοσμένα με απλότητα και σαφήνεια. Όχι ότι αυτές οι κατηγορίες καλύπτουν τους πάντες.. ούτε και όλες τις καταστάσεις. Γιατί οι παραπάνω μαθητές μπορεί να τύχει να είναι ζαλισμένοι, τσακωμένοι, ιδρωμένοι, πεινασμένοι, μπουγελωμένοι... Ποια είναι λοιπόν η ιδανική προσέγγιση από τον εκπαιδευτικό; Υπάρχει μέθοδος να καλυφθούν ταυτόχρονα οι διαφορετικές εκπαιδευτικές ανάγκες όλων αυτών των παιδιών; Η αγάπη, θα απαντούσατε για να με αποστομώσετε. 

Χρήση στην τάξη

Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση του βιβλίου στην τάξη, μπορούμε και εμείς να παίξουμε! Πώς; Μα, δίνοντας τις δικές μας ερμηνείες για διάφορες γνωστές ή άγνωστες λέξεις. Κάτι τέτοιο βέβαια συμβαίνει έτσι κι αλλιώς, κάθε φορά που διαβάζουμε ένα νέο κείμενο. Στα πλαίσια όμως ενός τέτοιου Π.Ε.Σ.Ο. (παιχνίδι εσκεμμένης στρέβλωσης όρων), οι μαθητές σαφέστατα νιώθουν πιο απελευθερωμένοι και με χαρά τινάζουν το (δύστυχο) λεξικό στον αέρα...

Για να δούμε λοιπόν... στη δική μας τάξη είχα σκοπό να ξεκινήσω με μερικά δικά μου (αφελή) παραδείγματα, μήπως και βοηθήσω το κλίμα να ελαφρύνει, ώστε να δω προσπάθειες από όλους τους μαθητές. Και καθώς πεινούσα, οι λέξεις που μου ήρθαν στο μυαλό ήταν οι εξής:
- σαντιγί. γιατί παχαίνει η σαντιγί; μήπως επειδή όποιος τρώει πολλή γίνεται χοντρός σαν τη γη.
- μπακλαβάς. μήπως είναι ένας μπακ από λάβα, που λιώνει τους αντίπαλους επιθετικούς;
- γαλακτομπούρεκο. το φτιάχνουμε αν πάρουμε γάλα και το αρχίσουμε στα καλαμπούρια...

Τα παραπάνω ευτυχώς δεν χρειάστηκαν, καθώς οι μαθητές κατάλαβαν αμέσως το παιχνίδι και ανταποκρίθηκαν. Γλίτωσα έτσι τα συνήθη σχόλια: "κύριε τι είναι αυτά; εμείς τα καταφέρνουμε καλύτερα".

Μετά από λίγο είχαν προκύψει τα εξής χαριτωμένα:
παραοικονομία = η πάρα πολλή οικονομία
επικός = αυτός που βρίσκεται πάνω στην Κω
πυρετός = ένας χρόνος φωτιάς
σάντουιτς = αυτό που μοιάζει με τον Τουίτι
ζαχαροπλάστης = αυτός που είναι φτιαγμένος από ζάχαρη

Όχι, κυρία!

Αταξίες στην τάξη (4): Η κατάρα της φράου Λίτσας

Υπόθεση

Οι μαθητές στην τάξη του Πάνου φοβούνται τόσο το τεστ των μαθηματικών που τους περιμένει, ώστε αποφασίζουν το βράδυ να κάνουν μια ομαδική προσευχή - βουντού για να αρρωστήσει η δασκάλα τους, η κυρία Μαργαρίτα. Το επόμενο πρωί όλα δείχνουν ότι το ξόρκι έχει πιάσει... όταν όμως εμφανίζεται στο σχολείο η αντικαταστάτρια «φράου» Λίτσα, τα παιδιά καταλαβαίνουν το λάθος τους και μετανιώνουν πικρά! Τι συνέβη στην καλή τους την κυρία; Ποιος θα τα σώσει από τις αναχρονιστικές παιδαγωγικές μεθόδους (λέγε με βασανιστήρια) της γκριζοντυμένης κυρίας με τον κότσο; Μπορούν άραγε ο Πάνος και οι φίλοι του να σκεφτούν μια λύση προτού να είναι πολύ αργά;
 

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Κέδρος
Συγγραφέας: Γιώργος Κ. Παναγιωτάκης
Εικονογράφηση: Χρήστος Δήμος
ISBN: 978-960-04-4387-5
Έτος 1ης Έκδοσης: 2013
Σελίδες: 90
Τιμή: περίπου 6 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Δ', Ε', Στ', Γυμνάσιο
άλλες κριτικές εδώ κι εδώ

Ευχαριστούμε πολύ τον συγγραφέα για την ευγενική προσφορά ολόκληρης της σειράς Αταξίες στην τάξη στη βιβλιοθήκη μας!

Κριτική

Η τέταρτη (αυτοτελής) ιστορία από τη σειρά "Αταξίες στην τάξη", είναι όπως και οι προηγούμενες, εξαιρετική! Καλογραμμένη και διασκεδαστική, μας γεμίζει με χαμόγελα και προσφέρει στα παιδιά τη χαρά του διαβάσματος. Η γραφή είναι απλή και κατανοητή, η γλώσσα σύγχρονη και γεμάτη πρωτότυπες παρομοιώσεις, ενώ το χιούμορ βρίσκεται παντού. Η σπιρτάδα των διαλόγων, η διαρκής δράση και οι ανατροπές, δεν αφήνουν την πλοκή να κάνει "κοιλιά", ενώ η περιορισμένη έκταση των κεφαλαίων (6-10 σελίδες το καθένα) και η εικονογράφηση συμβάλλουν στην ξεκούραστη ανάγνωση. Η έκδοση για όλα τα βιβλία της σειράς είναι αρκετά προσεγμένη: όμορφο εξώφυλλο "με αυτιά" και ένα εισαγωγικό δισέλιδο, στο οποίο παρουσιάζονται με λίγα λόγια οι χαρακτήρες που πρωταγωνιστούν. Το προτείνουμε ανεπιφύλακτα, καταρχάς σε αγόρια αλλά και στα κορίτσια των μεσαίων και μεγαλύτερων τάξεων - Όσοι αγαπούν τις περιπέτειες του μικρού Νικόλα, θα βρουν στη σειρά αυτή μια πιο ελληνική και σύγχρονη εκδοχή τους (σ.14 και αυτό είναι δέσμευση). Σε κάθε περίπτωση, ελπίζουμε να την απολαύσετε όσο και εμείς!

Γλώσσα απλή, χωρίς προβλήματα σαφήνειας Χιούμορ με κεφαλαίο Χ Μυστήριο, αγωνία και ανατροπές Ωφέλιμα μηνύματα

Αξίες - Θέματα
Εκπαίδευση, Φιλία, Χιούμορ

Σκηνές που ξεχωρίσαμε

Η εμφάνιση της φράου Λίτσας στο σχολείο (βλ. απόσπασμα), και φυσικά η τελική σκηνή στο δωμάτιο του νοσοκομείου, όπου η αγωνία κορυφώνεται!

Εικονογράφηση

Xαριτωμένη και ασπρόμαυρη, μας δίνει συνήθως ένα ολοσέλιδο σκίτσο και μια μικρή, εμβόλιμη εικόνα ανά κεφάλαιο. Χωρίς να αλληλεπιδρά ιδιαίτερα με το κείμενο, συμβάλλει αρκετά στο κλίμα και σίγουρα βοηθάει στην ξεκούραστη ανάγνωση.

Απόσπασμα

Η μέρα ξημέρωσε κρύα και μουντή. Μέχρι να φτάσω στο σχολείο άρχισε και η βροχή. Όλα τα παιδιά ήταν μαζεμένα στο υπόστεγο.

Οι φίλοι μου ήταν σαν μπαγιάτικες μπουγάτσες.

«Μάτι δεν έκλεισα όλη τη νύχτα», μου είπε η Ζολέν καθώς χασμουριόταν.

«Ούτε και εγώ», είπε η Ναταλία. «Όλη την ώρα μπουμπούνιζε».

«Τουλάχιστον πετύχαμε τίποτα;» ρώτησα. «Είδε κανείς αν ήρθε η κυρία Μαργαρίτα;»

«Μέχρι στιγμής δεν την έχει δει κανείς», είπε η Μαρίνα. «Μάλλον δεν ήρθε και σήμερα».

«Άρα το κόλπο έπιασε», είπα κοιτώντας την Άννα, που έστριβε το τσουλούφι της λίγο πιο πέρα.

Με κοίταξε κι εκείνη με τα ξεθωριασμένα μάτια της.

«Ελπίζω μόνο να μη μας βγει σε κακό», είπε σιγανά.

Εκείνη τη στιγμή, μια μακρόστενη σκιά έπεσε στα πλακάκια, μπροστά στα πόδια μας. Γύρισα ξαφνιασμένος. Το πρώτο πράγμα που αντίκρισα ήταν μια τεράστια κατάμαυρη ομπρέλα. Κάτω από αυτή βρισκόταν μια άγνωστη γυναίκα. Ήταν ψηλή σαν άλογο και στεκόταν καμαρωτή, σαν να είχε καταπιεί μπαστούνι.  Το ντύσιμό της θύμιζε στρατιωτικό. Φορούσε μια γκρίζα ποντικί φούστα μέχρι το γόνατο κι ένα ασορτί σακάκι με επωμίδες, κουμπωμένο μέχρι το λαιμό. Τα μαλλιά της ήταν και αυτά γκρίζα και πιασμένα σ’ έναν ολοστρόγγυλο κότσο που ισορροπούσε σαν μπάλα κανονιού πάνω στο κεφάλι της. Φορούσε κάτι κοκάλινα γυαλιά που έκαναν τα μάτια της να δείχνουν τεράστια. Μπορούσες έτσι να διακρίνεις καλύτερα το παγερό της βλέμμα, που έμοιαζε σαν να πετάει στιλέτα.

Η γυναίκα έκλεισε την ομπρέλα της, την τίναξε δυνατά για να φύγουν τα νερά και έδειξε με αυτήν προς το μέρος μου.

«Εσύ», είπε. «Πληροφόρησέ με αμέσως πού βρίσκεται το γραφείο του διευθυντή σας!»

Η φωνή της θύμιζε κοράκι που έχει πάθει λαρυγγίτιδα.

«Εεε», έκανα κοιτάζοντάς την.

«Λοιπόν;» έκρωξε. «Θα περιμένω πολύ;»

«Α… από κει», ψέλλισα δείχνοντας την είσοδο. «Στον πρώτο όροφο αριστερά».

Χωρίς να πει τίποτα έκανε μεταβολή και έφυγε προς τα εκεί που της είπα.

Κοιταχτήκαμε απορημένοι, αλλά, πριν προλάβουμε να πούμε τίποτα, χτύπησε το κουδούνι.

Τα παιδιά ξεχύθηκαν αλαλάζοντας προς τις σκάλες – όταν βρέχει, πηγαίνουμε απευθείας πάνω. Με παρέσυραν κι εμένα, και δύο λεπτά αργότερα βρισκόμουν καθισμένος στη θέση μου. Δίπλα μου, ο Ιορδάνης έβγαλε το πρώτο κρουασάν της ημέρας και το δάγκωσε λαίμαργα. Είδα τον Κεντάρ να προσπερνάει σκυφτός το θρανίο μας.

«Πώς πάει;» τον ρώτησα.

Μου έριξε ένα κουρασμένο βλέμμα.

«Δεν κοιμήθηκα όλη τη νύχτα», είπε με αδύναμη φωνή. «Μόλις πήγαινα να κλείσω τα μάτια μου, σκεφτόμουν τη θεά Κάλι… Ήταν λάθος μας… Δεν παίζουν με αυτά τα πράγματα».

Ο Κεντάρ απομακρύνθηκε προς το θρανίο του. Την ίδια στιγμή ακούστηκαν βήματα να πλησιάζουν στην τάξη μας και στην πόρτα εμφανίστηκε ο κύριος Ανδρόνικος. Όμως δεν ήταν μόνος του. Τον ακολουθούσε η γυναίκα που είχα δει στο υπόστεγο. Βάδιζε στητή, χτυπώντας τα τακούνια της στο πάτωμα σαν να έκανε παρέλαση. Το βλέμμα της ήταν ακόμη πιο άγριο από πριν. Μπροστά της ο κύριος Ανδρόνικος έμοιαζε αρνάκι. Παρ’ όλα αυτά, όταν άνοιξε το στόμα του δε βέλασε, αλλά μίλησε κανονικά.

«Καλημέρα, παιδιά», είπε προσπαθώντας να χαμογελάσει.

«Καλημέρααα!» φωνάξαμε όλοι μαζί.

Η άγνωστη γυναίκα έσφιξε τα χείλη της κάνοντάς τα να μοιάζουν με ξεραμένο κορδόνι αθλητικού παπουτσιού.

«Γιατί δε σηκώθηκαν όρθιοι οι μαθητές;» ρώτησε με την κορακίσια φωνή της.

«Ε… ξέρετε…» τραύλισε ο κύριος Ανδρόνικος. «Δε… συνηθίζεται πια, αλλά, έτσι και αλλιώς…»

«Καλά, καλά…» τον διέκοψε η γυναίκα. «Αυτά θα διορθωθούν σύντομα. Συνεχίστε, παρακαλώ».

Ο κύριος Ανδρόνικος την κοίταξε σαν κουτάβι που το έχουν δείρει με την εφημερίδα. Έπειτα στράφηκε πάλι προς εμάς.

«Παιδιά μου», είπε, «θα ήθελα να σας γνωρίσω την κυρία Λίτσα, η οποία…»

Τα λόγια του τα σκέπασε μια βροντή. Το μπουμπουνητό έκανε τα τζάμια να τρίξουν. Έπειτα ο ήχος του έσβησε σαν γιγάντιο βαρέλι που κυλάει μακριά. Ο κύριος Ανδρόνικος καθάρισε το λαιμό του.

«Όπως σας έλεγα, η κυρία Λίτσα…»

Κραμπούμ! Νέος κεραυνός!

Ο κύριος Ανδρόνικος σκούπισε το μέτωπό του με το μαντίλι του.

«…θα… θα είναι η δασκάλα σας για όσο καιρό λείψει η κυρία Μαργαρίτα».

Ένα σούσουρο ακούστηκε μέσα στην τάξη. Έριξα μια ματιά στον Ιορδάνη και είδα τον τρόμο ζωγραφισμένο στα μάτια του -  είδα και λίγη σοκολάτα από το κρουασάν στο σαγόνι του, αλλά αυτό είναι άλλο ζήτημα.

Η κυρία Λίτσα πήγε στην έδρα και άρχισε να κοπανάει το χέρι της με δύναμη.

«Ησυχία!» φώναξε. «Δε θέλω να ακούγεται κιχ!»

Σχόλια
Επιτέλους, χιούμορ! Δεν θυμάμαι πόσο καιρό είχαμε να κακαρίσουμε με βιβλία στην τάξη. Τα παιδιά τα υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό και τα διαβάζουν μανιωδώς. Παρά τον χιουμοριστικό του προσανατολισμό, ο συγγραφέας δεν χάνει το μέτρο, δεν καταλήγει να κάνει απλώς "πλάκα"· κρατάει τις ισορροπίες και διανθίζει την πλοκή με τις κατάλληλες δόσεις γέλιου, μυστηρίου και ωφέλιμων διδαγμάτων, διαμορφώνοντας έτσι τελικά ένα ιδανικό μείγμα αναγνωστικής ψυχαγωγίας.

Στα διδάγματα που προκύπτουν από το κείμενο, διαβάζουμε ότι δεν είναι καλό να συνηθίζουμε στην καλοπέραση και να τη θεωρούμε δεδομένη (σ.26). Με αφορμή τη θέση αυτή, μπορούμε να προκαλέσουμε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για κάποιο σχετικό θέμα που να αγγίζει τους μαθητές μας (π.χ. φυγοπονία, μαλθακότητα, αδιαφορία - ή και το κλασικό δικαιώματα και υποχρεώσεις).

Ένα εξίσου σημαντικό μήνυμα που συναντάμε λίγο πριν το τέλος του βιβλίου, είναι πως δεν πρέπει να επιτρέπουμε σε κανέναν να θίγει την αξιοπρέπειά μας (σ.87).  Στην τάξη μας, η Αλεξάνδρα απόρησε με τους μαθητές της ιστορίας που υφίστανται τα πάνδεινα χωρίς να αντιδρούν ή να ενημερώνουν τους γονείς τους: "καλά, οι μαμάδες των παιδιών, δεν μιλάνε μεταξύ τους;" Απ' ότι φαίνεται, υπάρχουν στην πραγματικότητα αρκετές δικλείδες ασφαλείας για να προστατευτούν τα παιδιά από αντιπαιδαγωγικές συμπεριφορές. Το συγκεκριμένο θέμα θα μπορούσε ωστόσο να μας δώσει αφορμή να συζητήσουμε για το τι πρέπει να κάνει ένας μαθητής όταν εμπλέκεται άμεσα ή έμμεσα σε καταστάσεις ενδοσχολικής βίας.

Η μέθοδος της κυρίας Λίτσας, αποτελεί βέβαια ολόκληρη παιδαγωγική "σχολή" που για σλόγκαν έχει το ο φόβος φυλάει τα έρ'μα. Η σχολή αυτή δικαιολογούσε κάποτε ακόμα και τη χρήση βίας - να μη φτάσουμε στην Αναφορά στον Γκρέκο, αλλά ποιος ξεχνάει την δασκάλα στη Ματίλντα;- και άφηνε έτσι χώρο σε διαταραγμένους δασκάλους να αυθαιρετούν πάνω σε σώματα και ψυχές. Στο σχολείο του Πάνου, παρακολουθούμε να συγκρούονται (και να συγκρίνονται) η "παλαιού" τύπου παιδαγωγική με τη "νέα". Σύμφωνα με την πρώτη, εκπρόσωπος της οποίας είναι η "φράου", τα παιδιά πρέπει να ντύνονται σαν σερβιτόροι, να κάθονται σαν Παναγίες και να μαθαίνουν τα πάντα απ' έξω σαν κασετόφωνα. Η δεύτερη, αντίθετα, με εκπρόσωπο την κυρία Μαργαρίτα, πρεσβεύει πως η ζωή στην τάξη πρέπει να είναι ευχάριστη και ενδιαφέρουσα (σ.49). Τελικά, ο διευθυντής - φόβητρο παραμένει Κέρβερος, όμως η φράου Λίτσα αναγνωρίζει την ήττα της, παραδεχόμενη πως ίσως τελικά είναι καλύτερο να σ' αγαπούν παρά να σε φοβούνται (σ.84).

Για να λέμε την αλήθεια, τα πράγματα στην καθημερινότητα δεν είναι πάντοτε τόσο απλά. Οι εκπαιδευτικοί καλούνται σε περιορισμένο χρόνο -και ενώ ταυτόχρονα προσπαθούν να κάνουν μάθημα σε αρκετά παιδιά- να αντιμετωπίσουν σύνθετες καταστάσεις και διάφορους τύπους μαθητών, οι οποίοι κάποιες φορές χαίρονται να παίζουν με τα όρια (δυστυχώς όχι τα μαθηματικά). Κάπου εκεί, ο "δυναμισμός" (βλ. γουρλωμένα μάτια, φουσκωμένα μηνίγγια, γκαρίδες και άλλες εκδηλώσεις λατρείας) μοιάζει αναπόφευκτος. Ίσως όχι τόσο για να τρομάξει, όσο για να ξυπνήσει, συνετίσει, συνεφέρει κάποιους μαθητές. Άλλο όμως το να χρησιμοποιείται ως έκτακτο "πυροσβεστικό" μέσο, ειδικά όταν κάτι επικίνδυνο πάει να συμβεί, και άλλο ως καθημερινή γυμναστική με τη δικαιολογία ότι "κάποιοι μόνο έτσι καταλαβαίνουν". Το σούπερ ατού "Στεντόρεια φωνή", ίσως λοιπόν να πρέπει να χρησιμοποιείται με φειδώ, ακόμα κι αν τα ορατά αποτελέσματά του μοιάζουν εντυπωσιακά. Όσοι το παρακάνουν, χτίζοντας τείχη τρόμου γύρω τους, ίσως να φοβούνται την κριτική ή να βαριούνται να δοκιμάσουν άλλα μέσα όπως η πολιτισμένη συζήτηση. Όπως και να 'χει, στην σημερινή εποχή της Συναισθηματικής Νοημοσύνης, τα ντεσιμπέλ μάλλον πάνε ακόμα σύννεφο.

Οι συνθήκες που περιγράφονται στο σχολείο του Πάνου, δεν είναι λοιπόν καθόλου εξωπραγματικές. Αντίθετα, ο κεντρικός χαρακτήρας μοιάζει βγαλμένος από την καθημερινότητά μας, όπως συμφωνούν και οι κριτικές (όχι μόνο αυτές που αντιγράφουν το οπισθόφυλλο). Το μόνο ψεγάδι που εντοπίσαμε σχετικά, είναι μια αναφορά στα συνημίτονα και τους μιγαδικούς (σ.26) που βέβαια δεν διδάσκονται στο δημοτικό. Όλα ωστόσο δείχνουν ότι ο συγγραφέας έχει μελετήσει το αντικείμενό του πολύ καλά κι έτσι η ταύτιση των παιδιών με τον ήρωα έρχεται εύκολα και αβίαστα. Σ' αυτό συμβάλλει και το ότι αποφεύγονται οι υπερβολικές συμβάσεις, που καταστρέφουν τον ρεαλισμό.

Κλείνοντας, αξίζει ν' αναφέρουμε πόσο απολαυστικό βρήκαμε -μικροί και μεγάλοι- τον χαρακτήρα της φράου Λίτσας: από την εμφάνιση και τις προτιμήσεις της, μέχρι τις ξεθεωτικές γραπτές τιμωρίες που σκέφτεται για να ταλαιπωρεί τους μαθητές της. Το γενικό παρουσιαστικό της, αλλά και οι κεραυνοί, κάθε φορά που ο διευθυντής προσπαθεί να τη συστήσει στην τάξη, μας παραπέμπουν σε μια άλλη φράου, της 7ης αυτή τη φορά τέχνης: τη Frau Blucher από την ταινία Φράνκενστάιν Τζούνιορ (Young Frankenstein, 1974)!

Για τους πιο προβληματισμένους, η ηλικιωμένη δασκάλα ίσως παραπέμπει σε Γερμανίδα επίτροπο που βάζει στους "άτακτους" μαθητές του νότου τα δύο πόδια σ' ένα παπούτσι. Όχι ότι είναι δύσκολο να γεννηθεί ο συνειρμός, αφού η συγκεκριμένη κυρία θυμίζει αξιωματικό Γκεστάπο (σ.41), φοράει -στους εφιάλτες- στολή Ες Ες (σ.56) και το παρατσούκλι της είναι "φράου Λίτσα"! Επιπλέον, -όπως περίπου κι εμείς- κανείς μαθητής δεν τολμάει να υψώσει το ανάστημά του απέναντι στα εξωφρενικά της μέτρα... όποιον το δοκιμάσει, τον βάζει στο μάτι (στην δική μας περίπτωση βάζουν τα ΜΑΤ). Η διαφορά είναι ότι το κακό που βρήκε την κοινωνία μας, δεν προέκυψε από ομαδική προσευχή, αλλά ως αποτέλεσμα ομαδικής παράκρουσης (βλ. εκλογές). Πώς θα βγούμε από εδώ; Πού θέλουμε να φτάσουμε; Πρόσεχε τι εύχεσαι, μας λέει η ιστορία του Πάνου.

Χρήση στην τάξη

Η πρώτη εμφάνιση της φράου Λίτσας στο προαύλιο, μπορεί να αποτελέσει ένα αρκετά καλό υπόδειγμα περιγραφής προσώπων, καθώς μέσα σε λίγες σειρές ο συγγραφέας μας μεταφέρει όχι μόνο τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της αντικαταστάτριας δασκάλας, αλλά και τη σκοτεινή αύρα που αυτή εκπέμπει. Δοκιμάσαμε στην τάξη δύο σχετικές δραστηριότητες:

- Πρώτα ζωγραφίσαμε την φράου Λίτσα, ακούγοντας μόνο το κείμενο και χωρίς να επηρεαστούμε από την εικονογράφηση. Εξασκηθήκαμε έτσι στη γυναικεία μορφή (το μάθημα της εβδομάδας στα εικαστικά), αλλά και συνειδητοποιήσαμε την περιγραφική δύναμη της γλώσσας, παρατηρώντας τις αρκετές ομοιότητες στα σκίτσα που προέκυψαν.

- Έπειτα επιχειρήσαμε να περιγράψουμε και εμείς σε λίγες σειρές, το παρουσιαστικό των  ανθρώπων / πλασμάτων που θα συναντούσαμε αν ταξιδεύαμε σε μια φανταστική πολιτεία.

Η ανάποδη προσευχή που αποφασίζουν να κάνουν οι μετανιωμένοι μαθητές (σ. 55), θυμίζει κάτι από τα χελωνίστικα του Ρόαλντ Νταλ που μας απασχόλησαν στην προηγούμενη ανάρτηση. Για την αντίστοιχη δραστηριότητα, ρίξτε μια ματιά εδώ.

Πέρα απ' αυτά ωστόσο, η ομάδα των δημιουργών της σειράς, έχει ετοιμάσει πολύ χρήσιμο και πρωτότυπο υλικό, που μπορεί να αξιοποιηθεί από τους εκπαιδευτικούς σε διάφορες φιλαναγνωστικές δραστηριότητες. Με την ευγενική άδεια του συγγραφέα, σας το παραθέτουμε εδώ.

Οργάνωση και χάρτης της ιστορίας

Χάρτες προσωπικότητας ηρώων

Ήρωες

Αταξίες στην τάξη (4): Η κατάρα της φράου Λίτσας

Άνω Λεχ

Υπόθεση

Ο συνταξιούχος μηχανικός κύριος Χόπι, είναι ερωτευμένος με τη ζωόφιλη κυρία Σίλβερ, που μένει στο διαμέρισμα από κάτω του. Καθώς την παρακολουθεί μέρα με τη μέρα να δίνει όλη της την αγάπη στη χελώνα της, τον Άλφι, συλλαμβάνει ένα πανέξυπνο σχέδιο για να την εντυπωσιάσει και να κερδίσει την εκτίμησή της. Θα καταφέρουν άραγε εκατόν σαράντα χελώνες, κάμποσα μαρουλόφυλλα και ένα μαγικό ξόρκι, να του εξασφαλίσουν την ευτυχία;

Bégouën, Max

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Ψυχογιός
Συγγραφέας: Ρόαλντ Νταλ (Roald Dahl)
Τίτλος Πρωτοτύπου: Esio Trot
Μετάφραση: Χαρά Γιαννακοπούλου
Εικονογράφηση: Quentin Blake
ISBN: 978-960-453-729-7
Έτος 1ης Έκδοσης: 1990 (στα ελληνικά 2010)
Σελίδες: 80
Τιμή: περίπου 5 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Δ', Ε', Στ', Γυμνάσιο

Κριτική

Μια πανέξυπνη μικρή ερωτική ιστορία από τον θαυματοποιό Ρόαλντ Νταλ. Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα έργα του, τα μάτια μας δεν μπορούν να ξεκολλήσουν από το κείμενο, μέχρι να φτάσουμε στην τελευταία σελίδα. Εκεί, με μεγάλη χαρά, θα συναντήσουμε άλλες 13 σελίδες με ενδιαφέρουσες και αστείες πληροφορίες για τον συγγραφέα, τον εικονογράφο, αλλά και συμβουλές για επίδοξους συγγραφείς. Το διήγημα προτείνεται σε έμπειρους αναγνώστες των μεσαίων και μεγάλων τάξεων. Η παρουσίαση είναι βέβαια αφιερωμένη στη γιορτή των ερωτευμένων (ο έρως χρόνια δεν κοιτά) που πλησιάζει. Καλό είναι να αναφέρουμε ότι μέρος των εσόδων από την πώληση του βιβλίου πηγαίνουν στο φιλανθρωπικό ίδρυμα Ρόαλντ Νταλ οπότε μπορείτε να το αγοράζετε άφοβα. Για όσους το διαβάσουν και το συμπαθήσουν, ενημερώνουμε ότι το κείμενο έχει ήδη μεταφερθεί σε κινηματογραφικό σενάριο και στους επόμενους μήνες (άνοιξη 2014) ξεκινούν τα γυρίσματα μιας ομώνυμης ταινίας (Esio Trot), στην οποία θα πρωταγωνιστούν ο Ντάστιν Χόφμαν και η Τζούντι Ντεντς.

Η μετάφραση μας μεταφέρει με ζωντάνια την παιχνιδιάρικη διάθεση του συγγραφέα Απόλυτα συμπαγής πλοκή, χωρίς κενά ή "κοιλιά" Οι αναγνώστες μαθαίνουν ότι ο δρόμος για την επιτυχία περνάει μέσα από οργανωμένα σχέδια που ακολουθούνται υπεύθυνα

Θα μπορούσε κάποιος να κατηγορήσει τον ήρωα ότι χρησιμοποιεί τις χελωνίτσες ωφελιμιστικά, χωρίς να ενδιαφέρεται γι' αυτές, μόνο και μόνο για να φτάσει στον ρομαντικό σκοπό του. Ένα ακόμα λάθος συμπέρασμα που θα μπορούσε να εξαχθεί είναι ότι επιτρέπεται να εξαπατούμε τους άλλους για να κερδίσουμε την προσοχή και την εμπιστοσύνη τους

Αξίες - Θέματα

Ζωοφιλία, Αγάπη, Χιούμορ

Σκηνές που ξεχωρίσαμε

Θυμάμαι ακόμα την πρώτη αλλαγή χελώνας από το μπαλκόνι του κυρίου Χόπι, αλλά και το happy end όπου ο συνταξιούχος κατεβαίνει ενθουσιασμένος τα σκαλοπάτια για να βρεθεί στην αγκαλιά της γειτόνισσάς του κυρίας Σίλβερ. (σ.71-72)

Εικονογράφηση

Πλούσια εικονογράφηση (σχεδόν σε κάθε σελίδα) από τον Κουέντιν Μπλακ, τον αγαπημένο εικονογράφο του Ρόαλντ Νταλ, που με τα σκίτσα του συνοδεύει όλα (σχεδόν) τα έργα του συγγραφέα από το 1976.

Απόσπασμα 

Ο κύριος Χόπι ζούσε σε ένα μικρό μικρό διαμέρισμα, σε μια μεγάλη μεγάλη πολυκατοικία. Ζούσε μόνος του. Και σε όλη του τη ζωή μόνος ήταν, μα τώρα που είχε πάρει πια σύνταξη από τη δουλειά του, ένιωθε ακόμη πιο μόνος. 

Ο κύριος Χόπι δυο αγάπες είχε στη ζωή του. Η μία ήταν τα λουλούδια στο μπαλκόνι του∙ λουλούδια σε γλάστρες, σε πανέρια, σε βαρέλια, παντού – και το καλοκαίρι, το μικρό μπαλκόνι γινόταν ένα πανηγύρι από χρώματα. 

Η δεύτερη αγάπη του κυρίου Χόπι ήταν ένα μυστικό που το κρατούσε καλά φυλαγμένο μέσα του.

Το μπαλκόνι ακριβώς από κάτω από του κυρίου Χόπι ήταν πιο μεγάλο από το δικό του και εξείχε λιγάκι από το κτίριο. Έτσι ο κύριος Χόπι είχε πάντα θαυμάσια θέα του τι γινόταν στο μπαλκόνι εκείνο, που ανήκε σε μια πολύ ελκυστική μεσόκοπη κυρία, ονόματι κυρία Σίλβερ. Η κυρία Σίλβερ ήταν χήρα και ζούσε κι εκείνη μόνη της. Και παρόλο που δεν το ήξερε, εκείνη ήταν η μυστική αγάπη του κυρίου Χόπι! Χρόνια ολόκληρα την αγαπούσε απ’ το μπαλκόνι του, μα ήταν τόσο ντροπαλός, που ποτέ δεν είχε καταφέρει να της δείξει έστω και μια τόση δα υπόνοια της αγάπης του. 

Κάθε πρωί, ο κύριος Χόπι και η κυρία Σίλβερ αντάλλασσαν δύο – τρεις τυπικές κουβέντες, ο ένας κοιτώντας επάνω από το κάτω μπαλκόνι κι ο άλλος κοιτώντας κάτω από το επάνω μπαλκόνι, αλλά μέχρι εκεί. Η απόσταση ανάμεσα στα μπαλκόνια τους μπορεί να ήταν ελάχιστη, αλλά στον κύριο Χόπι φάνταζε σαν να τους χώριζαν χιλιάδες χιλιόμετρα. Λαχταρούσε να καλέσει την κυρία Σίλβερ στο σπίτι του, για ένα τσάι με μπισκότα, αλλά κάθε φορά που οι λέξεις πήγαιναν να σχηματιστούν στα χείλια του, το θάρρος του τον εγκατέλειπε. Όπως είπα, ήταν ένας πολύ πολύ ντροπαλός άνθρωπος. 

Αχ, αχ, έλεγε συνέχεια από μέσα του. Αχ και να μπορούσε να κάνει κάτι φοβερό, όπως να της σώσει τη ζωή από μια συμμορία ένοπλων κακοποιών, ας πούμε, κάτι που θα τον έκανε ήρωα στα μάτια της. Αχ και να μπορούσε…

Το πρόβλημα με την κυρία Σίλβερ ήταν πως όλη της την αγάπη την έδινε σε κάποιον άλλο και αυτός ο άλλος ήταν μια μικρή χελώνα που την έλεγαν Άλφι. Κάθε μέρα, όταν ο κύριος χόπι έσκυβε στο μπαλκόνι του και κοιτούσε το δικό της, έβλεπε την κυρία Σίλβερ να ψιθυρίζει τρυφερά λογάκια στον Άλφι και να του χαϊδεύει το καβούκι. Ε, το πόσο ζήλευε, δε φαντάζεστε! Αχ, καθόλου δε θα τον πείραζε να γινόταν κι εκείνος χελώνα, αν ήταν να την ακούει να του ψιθυρίζει τρυφερά λογάκια στ’ αυτί και να του χαϊδεύει το καβούκι. 

Ο Άλφι ζούσε χρόνια με την κυρία Σίλβερ. Έμενε στο μπαλκόνι της χειμώνα – καλοκαίρι. Η κυρία Σίλβερ του είχε βάλει και σανίδες στις άκρες του μπαλκονιού, για να κάνει τις βόλτες του χωρίς να κινδυνεύει να πέσει στο κενό, ενώ σε μια γωνιά υπήρχε ένα σπιτάκι όπου ο Άλφι έμπαινε τη νύχτα για να κοιμηθεί. 

Όταν ο καιρός άρχιζε να κρυώνει, κάπου το Νοέμβρη, η κυρία Σίλβερ γέμιζε το σπιτάκι του Άλφι με ξερά χόρτα και η χελώνα χωνόταν από κάτω και κοιμόταν μήνες ολόκληρους, χωρίς φαγητό και νερό. Έπεφτε, δηλαδή, σε χειμερία νάρκη.

Κι όταν πλησίαζε η άνοιξη και ο Άλφι ένιωθε τον καιρό να ζεσταίνει σιγά σιγά, ξεμύτιζε από το σπιτάκι του και έκανε τα πρώτα του βηματάκια στο μπαλκόνι. Ε, εκεί να δείτε χαρά που έκανε η κυρία Σίλβερ!  Χτυπούσε παλαμάκια και φώναζε καταχαρούμενη: «Καλωσήρθες, Άλφι μου, αγαπούλα μου γλυκιά ! Αχ, πόσο μα πόσο μου έλειψες!»

Κάτι τέτοιες στιγμές ήταν που ευχόταν ο κύριος Χόπι να έπαιρνε τη θέση του Άλφι και να γινόταν χελώνα. 

Και τώρα πάμε σε ένα πολύ συγκεκριμένο πρωινό του Μαΐου, ένα πρωινό πολύ φωτεινό, που άλλαξε τη ζωή του κυρίου Χόπι με τον πιο απρόσμενο τρόπο. ήταν σκυμμένος στα κάγκελα του μπαλκονιού του και κοιτούσε την κυρία Σίλβερ που σέρβιρε στον Άλφι το πρωινό του. 

Χρήση στην τάξη - Δραστηριότητες

Εκτός από την υπέροχη αφήγηση που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρότυπο επινόησης και γραφής για εκθέσεις της Ε' και Στ', η ιστορία του ερωτευμένου κυρίου Χόπι μπορεί να αξιοποιηθεί και με μια σειρά άλλους τρόπους

Η "χελωνίστικη γλώσσα των Βεδουίνων" για παράδειγμα, αποτελεί μια καλή αφορμή για να διασκεδάσουμε δημιουργικά στην τάξη, κωδικοποιώντας και αποδωδικοποιώντας. "!ΑΡΕΜΗΛΑΚ" μπορεί να γράψει ο δάσκαλος στον πίνακα και να περιμένει αντιδράσεις. Αν δεν του πουν "πάρε μήλα", μπορεί να συνεχίσει πιο κάτω: "?ΩΦΑΡΓ ΣΑΣ ΙΤ ΕΤΕΝΙΑΒΑΛΑΤΑΚ". Και αν όντως τα παιδιά δείξουν ενδιαφέρον (στο κάτω κάτω χάνουμε μάθημα), μπορεί να εξηγήσει τον μυστικό αυτό κώδικα ώστε οι μαθητές να επικοινωνήσουν μεταξύ τους με γραπτά μηνύματα! Όσοι δεν τα καταφέρνουν εύκολα, μπορούν να περιοριστούν στο να ανακαλύψουν πώς γράφεται το όνομά τους στα χελωνίστικα.

Στα μαθηματικά, η λίστα με τις χελώνες στις σελίδες 56-57, ξεκινάει μια ακολουθία αριθμών (το βάρος κάθε χελώνας) που μπορεί να μετατραπεί σε μαθηματικό πρόβλημα. Π.χ. αν ο κύριος Χόπι συνέχιζε να αλλάζει χελώνες στο μπαλκόνι της κυρίας Σίλβερ, η χελώνα Νο 100, τι βάρος θα είχε;

Εφαρμόζοντας μερικές ιδέες από τη Φιλαναγνωσία, μπορούμε επίσης να παίξουμε με πιο εξεζητημένες δραστηριότητες, όπως

-  τι θα συνέβαινε αν....; 

Τι θα συνέβαινε αν η κυρία Σίλβερ, αποφάσιζε να ανέβει για καφέ στο σπίτι του κυρίου Χόπι, ενώσω οι 140 χελώνες ήταν ακόμα εκεί; Προφανώς θα στεκόταν ανυπόμονα στο κατώφλι όσο ο ερωτευμένος συνταξιούχος θα προσπαθούσε να την κρατήσει έξω από το διαμέρισμά του. Αυτοσχεδιάζουμε στην τάξη με ένα αγόρι στην πόρτα του σπιτιού και ένα κορίτσι να παίζει τον ρόλο της κυρίας Σίλβερ. Δοκιμάζουμε με διάφορα ζευγάρια μέχρι να παίξουν όλοι ή να πέσουν από τα γέλια στο πάτωμα.

- κατασκευή λίμερικς

Ο κύριος Χόπι ο συνταξιούχος

με μια κυρία ήταν ερωτευμένος 

που αγάπη είχε μόνο για τις χελώνες

γι’ αυτό και κείνος την ξεγέλασε

ο κύριος Χόπι ο συνταξιούχος

- συνάντηση κορυφής

Γράφουμε στον πίνακα τα βασικά χαρακτηριστικά ενός χαρακτήρα της ιστορίας, ας πούμε του κυρίου Χόπι: 

• συνταξιούχος μηχανικός
• ερωτευμένος με μια γειτόνισσα
• ζει στην Αγγλία 
• πονηρός και επινοητικός

Ζητάμε από τους μαθητές να διαλέξουν έναν αγαπημένο τους λογοτεχνικό ήρωα, να καταγράψουν τα δικά του βασικά στοιχεία και στη συνέχεια να επινοήσουν μια ιστορία στην οποία ο ήρωας αυτός συναντιέται με τον κύριο Χόπι! Το δικό μου μυαλό για κάποιον απροσδιόριστο λόγο δεν πήγε σε λογοτεχνικό ήρωα, αλλά στον Σάκα τον Ζουλού. Δε φαντάζομαι να σας πειράζει; Ιδού τα χαρακτηριστικά του: 

• πολεμιστής και αρχηγός των Ζουλού
• γενναίος αλλά αυταρχικός
• ζει στη Νότια Αφρική
• θέλει να κατακτήσει τον κόσμο

Ο κύριος Χόπι έχει παντρευτεί την αγαπημένη του κυρία Σίλβερ και ζουν σ' ένα όμορφο σπίτι με πολλές χελώνες. Μια μέρα τον επισκέπτεται ο Άλφι, το παλιό χελωνάκι της γυναίκας του και ζητάει βοήθεια: Ο Σάκα, ο αρχηγός των Ζουλού, έγινε βασιλιάς και νικάει όλους τους εχθρούς του. Όσο νικάει, τόσο ο στρατός του μεγαλώνει. Και όσο ο στρατός του μεγαλώνει, τόσο περισσότερο τρώει. Έχει φτάσει ήδη στη Βόρεια Αφρική και τώρα τρώει τις καμήλες που βρήκε εκεί. Σειρά όμως θα έχουν τα χελωνάκια και ο Άλφι φοβάται για την οικογένειά του. Επειδή λοιπόν ο κύριος Χόπι χρωστάει χάρη στον Άλφι, -χάρη σ' αυτόν κέρδισε την καρδιά της κυρίας Σίλβερ- αποφασίζει να τον βοηθήσει. Παίρνει το αεροπλάνο και κατεβαίνει στην Αφρική να βρει τον Σάκα. 

- Εσύ είσαι ο Σάκα;

- Εγώ. Και του λόγου σου;

- Χόπι. 

- Και τι Χόπι; ε.. και τι θέλει;

- Να μην τρώτε τα χελωνάκια.

- Και τι να φάει; Έχει πέσει λόρδα.

- Να, κοιτάξτε εδώ: σας έφερα κονσέρβες φασόλια και σοκολάτες. 

Ο Σάκα κατάπιε λίγα φασόλια και δεν είπε τίποτα, μόλις όμως δοκίμασε τη σοκολάτα, γούρλωσε τα μάτια του και είπε ενθουσιασμένος:

- Αυτό καταπληκτικό! Πού φυτρώνει; 

- Εδώ πιο κάτω, αλλά σας το κλέβουμε και το επεξεργαζόμαστε στη χώρα μου, την Αγγλία, του απάντησε ο κύριος Χόπι. 

Όχι πολύ σοφή απάντηση, γιατί από εκείνη τη μέρα ο Σάκα με τον στρατό του προσπαθούν μανιασμένα να κατακτήσουν τη Μεγάλη Βρετανία για να φάνε τις σοκολάτες της. Κανείς δεν τους είπε ότι μπορούν απλώς να πάνε στο σούπερ μάρκετ.

Περισσότερα για το αγαπημένο γλυκό, στο Ο Τσάρλι και το εργοστάσιο της σοκολάτας, έργο ποιου άλλου; επίσης του Ρόαλντ Νταλ! Καλή διασκέδαση...

Άνω Λεχ