Σάββατο 28 Δεκεμβρίου 2013

Ντετέκτιβ Μαξ και Μάγια: Το μυστήριο του ξενοδοχείου

Υπόθεση
Χριστούγεννα στη Σουηδία. Σ' ένα επαρχιακό ξενοδοχείο στο χωριό Βάλεμπι (Valleby) ο μικρός Μαξ βοηθάει τον θείο του, δουλεύοντας μαζί με τη φίλη του Μάγια. Όλα μοιάζουν να κυλούν ήρεμα, μέχρι που έρχεται να μείνει εκεί μια αρκετά περίεργη οικογένεια με έναν ακόμα πιο περίεργο σκύλο. Όταν μάλιστα το σνομπ τετράποδο πέφτει θύμα απαγωγής, η κατάσταση ξεφεύγει! Ο Μαξ και η Μάγια καλούνται να εξιχνιάσουν το μυστήριο αναζητώντας κίνητρα και υπόπτους... θα καταφέρουν οι δύο ντετέκτιβ να σώσουν το ξενοδοχείο;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Κέδρος
Συγγραφέας: Μάρτιν Βίντμαρκ (Martin Windmark)
Εικονογράφηση: Έλενα Βίλλις (Helena Willis)
Τίτλος πρωτοτύπου: Hotellmysteriet
Μετάφραση: Άννα Παπαφίγκου (από τα Σουηδικά)
ISBN: 978-960-04-3950-2
Έτος 1ης Έκδοσης: 2002 (στα ελληνικά 2010)
Σελίδες:75
Τιμή: περίπου 5 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Δ', Ε', Στ'

Κριτική
Μια χριστουγεννιάτικη αστυνομική περιπέτεια για τους μικρούς φίλους του είδους που αυτές τις μέρες αναζητούν κάτι ενδιαφέρον. Η μετάφραση είναι πολύ καλή, η γλώσσα σχετικά απλή και τα κεφάλαια αρκετά μικρά (5-7 σελίδες το καθένα) ώστε να μην δυσκολεύουν στην ανάγνωση. Η έκδοση μας παρέχει έναν πρόσθετο μίνι χάρτη της πόλης και παρουσιάζει σε ένα δισέλιδο τους χαρακτήρες πριν ξεκινήσει η ιστορία. Η ασπρόμαυρη εικονογράφηση είναι παρούσα σχεδόν κάθε δεύτερη σελίδα, πότε διακοσμώντας το κείμενο με σκηνές από το έργο και πότε αλληλεπιδρώντας με το κείμενο, αφού μας παρουσιάζει πληροφορίες σημαντικές για την εξέλιξη της υπόθεσης. Προτείνεται σε παιδιά των μεσαίων και μεγάλων τάξεων του Δημοτικού, ενώ με λίγη βοήθεια (συναντάμε αρκετά πρόσωπα με περίεργα ονόματα) θα μπορούσαν να τη χαρούν και παιδιά της Γ'.

  • Γλώσσα αρκετά απλή και σαφής
  • Συμπαθητική πλοκή
  • Χαριτωμένο εξώφυλλο

Αξίες - Θέματα
Περιπέτεια, Διαδίκτυο, Ζωοφιλία, Χριστούγεννα

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Στο κεφάλαιο 5, ο σκύλος χάνεται και το ξενοδοχείο αναστατώνεται. Ο Μαξ και η Μάγια απομακρύνονται στο σαλόνι για να εξετάσουν τι έχει συμβεί και κάνουν υποθέσεις (σ. 50-51).

Εικονογράφηση
Χαριτωμένη ασπρόμαυρη εικονογράφηση, εμπλουτίζει το κείμενο με μικρά συνοδευτικά σκίτσα και δισέλιδες ζωγραφιές που αποδίδουν σκηνές από την ιστορία και μας μεταφέρουν στο κλίμα.
Απόσπασμα
Κάθε χρόνο την παραμονή των Χριστουγέννων οι περισσότεροι κάτοικοι στη μικρή πόλη Βάλεμπι ακολουθούν την ίδια παράδοση. Απολαμβάνουν το χριστουγεννιάτικο μπουφέ στο ξενοδοχείο της πόλης. Κεφτέδες, χοιρινό, σαρδέλες και πατάτες, όλα είναι αλωμένα σε μεγάλες πιατέλες στη στολισμένη τραπεζαρία.

Κοιτάξετε, έρχεται ο Ρόλαντ Σβένσσον. Είναι ο επίτροπος της εκκλησίας. Σήμερα όμως, όπως και πολλοί άλλοι, έχει άδεια και θα απολαύσει τα εδέσματα στο ξενοδοχείο. Βγάζει το παλτό του, το κασκόλ, το καπέλο του και τινάζει τις νιφάδες του χιονιού από τα ρούχα του.

Μετά τα δίνει στο παιδί που βοηθάει στην γκαρνταρόμπα.

- Καλά Χριστούγεννα, κύριε Σβένσσον!

Ο Ρόλαντ Σβένσσον κοιτάζει παραξενεμένος.
Στη ρεσεψιόν βλέπει κάποιον γνωστό του: το Μαξ! Πριν από καιρό αυτό το αγόρι είχε ανέβει με τα κιάλια του στο καμπαναριό της εκκλησίας όπου εργάζεται ο Ρόλαντ. έλεγε ότι παρατηρούσε τα πουλιά, στην πραγματικότητα όμως προσπαθούσε να διαλευκάνει μια δύσκολη υπόθεση με διαμάντια που είχαν εξαφανιστεί από το κατάστημα που βρίσκεται απέναντι από την εκκλησία.

- Βρε Μαξ! Εδώ δουλεύεις; Εδώ δεν υπάρχουν σπάνια πουλιά, του λέει γελώντας ο Ρόλαντ Σβένσσον.

- Δουλεύω μόνο τα Χριστούγεννα, βοηθάω το θείο μου.  Τις περισσότερες ώρες είμαι στην γκαρνταρόμπα. Μερικές φορές κάνω θελήματα και ανεβάζω τις βαλίτσες στα δωμάτια και άλλες φορές κάθομαι στη ρεσεψιόν.

- Και η συνάδελφός σου; Μάγια δεν τη λένε; Τις προάλλες διάβασα για σας στην εφημερίδα.

- Η Μάγια βοηθάει στην κουζίνα. Καθαρίζει πατάτες και πλένει πιάτα.

- Δεν έχετε καμιά ενδιαφέρουσα υπόθεση στα σκαριά;

Ο Μαξ κουνάει το κεφάλι του.

- Όχι, ε; Ο χριστουγεννιάτικος μπουφές περιμένει, λέει ο Ρόλαντ Σβένσσον και κατευθύνεται προς την τραπεζαρία.

Ο Μαξ παρακολουθεί με το βλέμμα του το Ρόλαντ Σβένσσον και σκέφτεται τη Μάγια.

Ο Μαξ και η Μάγια είναι οι καλύτεροι φίλοι. Πηγαίνουν στην ίδια τάξη και έχουν ανοίξει μαζί ένα γραφείο ιδιωτικών ντετέκτιβ. Το γραφείο τους βρίσκεται στο υπόγειο του σπιτιού της Μάγιας. Έχουν ό,τι χρειάζονται για να παρατηρούν και να παρακολουθούν τους υπόπτους: κιάλια, φωτογραφική μηχανή, καθρέφτες και μεγεθυντικούς φακούς. τώρα πια έχουν και δικό τους υπολογιστή. Οι γονείς τους γνωρίζονται και αυτές τις μέρες έχουν πάει διακοπές μαζί. Θα επιστρέψουν τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων.

Ο Μαξ και η Μάγια έκαναν ό,τι μπορούσαν για να τους πείσουν να τους αφήσουν να μείνουν μόνοι. «Έχουμε δουλειά στο γραφείο», έλεγε ο Μαξ. «Πρέπει να εγκαταστήσουμε τον υπολογιστή», ισχυριζόταν η Μάγια.

Στο τέλος τα κατάφεραν. Τα δώρα τους θα τα πάρουν μόλις επιστρέψουν οι γονείς τους.  Ο Μαξ και η Μάγια θα φιλοξενηθούν στο θείο του Μαξ, το Λέιφ. Δουλεύει στο ξενοδοχείο της πόλης στην κεντρική πλατεία και, όταν τους ρώτησε αν ήθελαν να τον βοηθήσουν λίγο στο ξενοδοχείο, ο Μαξ και η Μάγια απάντησαν ναι. Λέτε να συμβεί τίποτα συναρπαστικό;

- Γεια σου, Μαξ! Έγινε τίποτα;

Η Μάγια είναι. Κάνει διάλειμμα για μεσημεριανό φαγητό και ρίχνει μια ματιά στο ξενοδοχείο για να βεβαιωθεί ότι όλα είναι εντάξει.

- Όχι, τίποτα το ιδιαίτερο, απαντά ο Μαξ.

Βλέπει την απογοήτευση στο πρόσωπό της.

Η Μάγια πάντα ψάχνει για μια ενδιαφέρουσα υπόθεση για το γραφείο τους.

- Ο διευθυντής του ξενοδοχείου θέλει να μας μιλήσει, είπε να πάμε στις τέσσερις στο γραφείο του, λέει η Μάγια. θα μας μιλήσει για τη χριστουγεννιάτικη γιορτή και για μια περίεργη οικογένεια που φτάνει αύριο στο ξενοδοχείο.

- Εντάξει, απαντά ο Μαξ. Τα λέμε εκεί.

Η Μάγια φεύγει.


Σχόλιο
Οι αστυνομικές περιπέτειες είναι μια ειδική κατηγορία διηγημάτων, που μπορεί τις περισσότερες φορές να μην διεκδικούν λογοτεχνικές δάφνες, εξιτάρουν όμως την κριτική σκέψη, εξασκούν την παρατηρητικότητα και την δημιουργική φαντασία και προσφέρουν απολαυστική συντροφιά. Στη συγκεκριμένη ιστορία, ο συγγραφέας φροντίζει ώστε οι ύποπτοι να είναι αρκετοί και παραπλανά τους αναγνώστες με διάφορα δήθεν ενοχοποιητικά στοιχεία, ώστε να μην είναι εύκολα προβλέψιμη η λύση του μυστηρίου. Ούτε και δύσκολη φυσικά, αφού μέσα σε πολύ λίγες σελίδες, οι δύο ήρωες χρησιμοποιούν το διαδίκτυο και την επαγωγική σκέψη για να οδηγηθούν στους ενόχους.

Το ίντερνετ έτσι ανάγεται σε αλάνθαστο βοηθό που μπορεί ο καθένας να εμπιστευτεί ακόμα και για σοβαρές υποθέσεις. Χαρακτηριστικό το σημείο: 

- Δεν υπάρχει τίποτα στο διαδίκτυο για τη ράτσα σκύλων με την ονομασία κινέζικο μηλοτεριέ. 
- Αφού δεν μπορούμε να βρούμε το κινέζικο μηλοτεριέ στο διαδίκτυο, αυτό σημαίνει πως δεν υπάρχει τέτοια ράτσα, λέει η Μάγια.

Πολλά παιδιά στην εποχή μας έχουν έτσι κι αλλιώς την τάση να θεοποιούν το ίντερνετ, αφού τους παρέχει πληροφορίες, ψυχαγωγία, επικοινωνία... Θα πρέπει λοιπόν για να μην ενισχύουμε τέτοιες τάσεις και για να μην δημιουργούνται παρεξηγήσεις, να ενημερώσουμε τους μαθητές μας ότι το διαδίκτυο είναι όντως ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο, οι πληροφορίες όμως που μας παρέχει πρέπει να διασταυρώνονται και να ελέγχονται καλά, προτού τις χρησιμοποιήσουμε. Τι θα γινόταν ας πούμε αν η σπείρα των απατεώνων είχε φροντίσει να ανεβάσει μια σελίδα ή κάποιο άρθρο σχετικά με την όντως ανύπαρκτη αυτή ράτσα σκύλων;
Χρήση στην τάξη
Συνεχίζοντας την παραπάνω σκέψη, μπορούμε με αφορμή το βιβλίο αυτό να συζητήσουμε στην αίθουσα για τους κινδύνους που παραμονεύουν στο διαδίκτυο. Δεν χρειάζεται όμως να περιοριστούμε σε βαρετές διαλέξεις, αφού η ιστορία μπορεί να μας προσφέρει και μια ευκαιρία να παίξουμε.

Ένα χαριτωμένο και απλό αστυνομικό παιχνίδι είναι "ο ύποπτος". Οι ομάδες εναλλάσσονται σε κάθε γύρο, παίζοντας η μία τους υπόπτους και οι άλλες δύο-τρεις τα γραφεία των ντετέκτιβ. Η ομάδα των υπόπτων σχηματίζει μια γραμμή μπροστά στον τοίχο, τα παιδιά σταυρώνουν τα χέρια στην πλάτη και κοιτάζουν ανέκφραστα προς τους συμμαθητές τους. Ο δάσκαλος περνάει πίσω τους και αφήνει σε έναν από αυτούς ένα "πολύτιμο" αντικείμενο (π.χ. μπαλάκι). Όποιος το κρατάει είναι ο πραγματικός ένοχος. Στη συνέχεια, τα γραφεία των ντετέκτιβ περνάνε με τη σειρά για μισό-ένα λεπτό μπροστά από τους υπόπτους και εξετάζουν τα πρόσωπά τους προσεκτικά. Στη συνέχεια συνεδριάζουν και αναφέρουν στο δάσκαλο ποιον θεωρούν ένοχο και γιατί. Νικήτρια φυσικά η ομάδα που θα βρει τις περισσότερες φορές τον πραγματικό ένοχο.

Μια και η σπείρα των απατεώνων στο βιβλίο χρησιμοποιεί ονόματα από ποικιλίες μήλων, θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε το στοιχείο αυτό στην τάξη για να παρουσιάσουμε μερικά είδη μήλων, να τα δοκιμάσουμε και να καταγράψουμε τις διαφορές που βρίσκουμε στην εμφάνιση και τη γεύση τους. Θα προέκυπτε έτσι ένα μικρό μάθημα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης (βιοποικιλότητα), εξάσκησης τεσσάρων αισθήσεων (όραση, όσφρηση, αφή, γεύση) αλλά και σεβασμού της διαφορετικότητας (όλα διαφορετικά, όλα μήλα).

Μια δραστηριότητα που συνδυάζει τα μήλα με το μάθημα της Γλώσσας είναι η Επίθετα σε Εικόνες που πρότεινε το ιστολόγιο Dyslexia at home και διασκεύασε το ιστολόγιο Πάω Α' και μ' αρέσει. Ακολουθήστε τις οδηγίες για να την υλοποιήσετε και εσείς!
Ένα μήλο με τα επίθετά του! (πηγή)

Τέλος, για τη Γεωγραφία της Στ' θα μπορούσαμε να αντλήσουμε από το διήγημα στοιχεία για την κουλτούρα της Σουηδίας (ονόματα, καιρικές συνθήκες, φαγητό, ντύσιμο, χριστουγεννιάτικα έθιμα, νοοτροπία) και τη ζωή στη Σκανδιναβία γενικότερα (στην ιστορία αναφέρεται και μια όμορφη, πρόσχαρη Φινλανδέζα -σ.24).

Καλή χρονιά και ευτυχισμένο το 2014!




Share/Bookmark

Πέμπτη 26 Δεκεμβρίου 2013

Τα Χριστούγεννα της ασημόφυλλης ελιάς

Υπόθεση
Η ασημόφυλλη ελιά έχει χρυσή καρδιά και παρηγορεί τους φίλους της λεύκα, βελανιδιά, πλάτανο και μουριά, που χάνουν τα φύλλα τους το χειμώνα. Μια είδηση όμως έρχεται να την στεναχωρήσει πολύ. Είναι άραγε αλήθεια πως οι άνθρωποι κάθε Χριστούγεννα την περιφρονούν και τιμούν με τα στολίδια και τα τραγούδια τους το έλατο; Όταν η καρακάξα τους μεταφέρει τη φήμη αυτή, όλα τα δέντρα της πλαγιάς νιώθουν αδικημένα. Ευτυχώς, το φεγγάρι αναλαμβάνει να λύσει την παρεξήγηση και να τους διηγηθεί τι στ' αλήθεια συμβαίνει με το έλατο κάθε χρονιά, όπως και τι το περιμένει μετά τις γιορτές. Η ζήλια για την τύχη του, θα δώσει έτσι γρήγορα τη θέση της στη συμπόνια και τη συμπαράσταση.

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Ψυχογιός
Συγγραφέας: Λότη Πέτροβιτς - Ανδρουτσοπούλου
Εικονογράφηση: Χρήστος Δήμος
ISBN: 978-960-453-186-8
Έτος 1ης Έκδοσης: 2007
Σελίδες: 46
Τιμή: περίπου 3 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Β', Γ', Δ', Ε'
άλλη κριτική εδώ

Κριτική
Ένα μικρό χριστουγεννιάτικο παραμυθάκι, δοσμένο εξαίσια από την πένα μιας από τις σπουδαιότερες δημιουργούς μας. Η γραφή είναι απλή, το μέγεθος περιορισμένο, η αφήγηση ρέει και τα μηνύματα περνούν με καθαρότητα, οπότε οι μικροί αναγνώστες που θα το επιλέξουν δεν θα συναντήσουν δυσκολίες. Το βιβλίο προτείνεται κυρίως σε μαθητές των μεσαίων τάξεων του Δημοτικού, ενώ μπορούν να το χαρούν και λίγο μικρότεροι ή μεγαλύτεροι.

  • Απλό, σαφές και καλογραμμένο
  • Ωφέλιμα μηνύματα

Αξίες - Θέματα
Περιβάλλον, Φιλία, Ανθρωπισμός, Διαφορετικότητα, Δικαιοσύνη, Παραμύθι, Χριστούγεννα

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Το μήνυμα που η ελιά στέλνει μετανιωμένη προς τα έλατα, στο τέλος της ιστορίας (σ.40-42)

Εικονογράφηση
Πλούσια, έγχρωμη και βοηθητική, αν και λίγο "παλιομοδίτικη", περιορίζεται περισσότερο σε συνοδευτικό ρόλο χωρίς να αλληλεπιδρά με το κείμενο.

Απόσπασμα 
Ριζωμένη στην πλαγιά ενός βουνού, ζούσε κάποτε μια μεγαλόκορμη ελιά. Τα πυκνά κλαριά της ήταν πάντοτε γεμάτα φυλλαράκια γκριζοπράσινα, φρέσκα και γυαλιστερά, που φάνταζαν ασημένια νύχτα μέρα, πότε με το φως του ήλιου, πότε με το φως του φεγγαριού. Άνοιξη και καλοκαίρι χάριζε τη σκιά της σε όσους την αποζητούσαν. Το φθινόπωρο, σαν όλες τις ελιές, ετοίμαζε καρπούς κι άφηνε όποιον την πλησίαζες να τους μαζεύει. Το χειμώνα κρατούσε συντροφιά στα γύρω δέντρα και πιότερο σε όσα έχαναν τα φύλλα τους κι έδειχναν λυπημένα με τα κλαριά γυμνά – όπως η λεύκα, η βελανιδιά, ο πλάτανος και η μουριά.

- Όταν έρθει ο καιρός, θα ξαναβγάλουν φύλλα τα κλαριά σας, τους μιλούσε με αγάπη και τους έδινε κουράγιο. Δίχως φύλλα, νιώθετε μεγάλη στενοχώρια, το καταλαβαίνω και λυπάμαι με τη λύπη σας. Μακάρι να μπορούσα να σας δώσω λίγα απ’ τα δικά μου, που ποτέ δεν πέφτουν, μα δε γίνεται… Οι ρίζες σας ωστόσο είναι γερές, όπως και οι δικές μου. Αυτές πάντα θα σας στηρίζουν και θα σας δίνουν δύναμη, μην το ξεχνάτε! Κάντε υπομονή λοιπόν!

- Έχεις χρυσή καρδιά κι ας δείχνουνε τα φύλλα σου ασημένια, φιλενάδα μου ελιά, της απαντούσε η λεύκα. Και μόνο η καλή σου η κουβέντα μας αρκεί για να ξεχνάμε τον καημό μας.

- Είσαι η καλύτερή μας φίλη, τη βεβαίωνε και η βελανιδιά. Πάντα πονάς και νοιάζεσαι για κάθε διπλανό σου.

- Είσαι γεμάτη αγάπη κι απλόχερα τη δίνεις σε όσους τη χρειάζονται, συμπλήρωνε κι ο πλάτανος.

- Είσαι πολύτιμο κι ευλογημένο δέντρο, ξέρεις στ’ αλήθεια να παρηγορείς, μουρμούριζε από κοντά και η μουριά.

- Όλα τα δέντρα είναι ευλογημένα και όλα είναι πολύτιμα, καθένα για τις χάρες του, της απαντούσε η ελιά. Από καρδιάς, ωστόσο, σας ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια. Νιώθω χαρά μεγάλη που σας έχω δίπλα μου κι είμαστε φίλοι αληθινοί.

Ένα χειμωνιάτικο πρωί, ωστόσο, ήταν αμίλητη και σκεφτική η ασημόφυλλη ελιά.
Παραξενεύτηκαν τα’ άλλα τα δέντρα όταν το πρόσεξαν.

- Τι έχεις φιλενάδα μου, και δείχνεις τόσο άκεφη; κούνησε σαστισμένη τα κλαριά της η βελανιδιά.

- Μήπως σε λύπησε κανείς μας άθελά του;  αναδεύτηκε ανήσυχος ο πλάτανος.

- Μην έτυχε και ακούστηκε κακή κουβέντα να λέει για σένα κάποιο δέντρο; σάλεψε η λεύκα ταραγμένη.

- Σίγουρα κάτι τέτοιο θα συμβαίνει, οι κακοί δε λείπουνε ποτέ, μουρμούρισε καχύποπτα η μουριά.

Αναστέναξε η ασημόφυλλη ελιά. Όχι, κακή κουβέντα δεν είχε ακούσει από κανένα δέντρο. Άλλο είχε γίνει.

- Τι άλλο, δηλαδή; ρώτησαν οι φίλοι απορημένοι.

- Να, είπε όλο παράπονο η ελιά. Πρωί πρωί πέταξε εδώ κοντά μια καρακάξα, κάθισε στα κλαριά μου κι άρχισε να μιλάει για κάτι πολύ άδικο που κάνουν κάθε χρόνο οι άνθρωποι σε μένα. «Ενώ του λόγου σου είσαι καλή και χρήσιμη και όλοι σ’ αγαπούν», μου είπε, «ενώ προσφέρεις στους ανθρώπους απ’ τα’ αρχαία ακόμα χρόνια τον πολύτιμο καρπό σου να βγάζουν λάδι για τροφή, ακόμα και για να γιατρεύουν τις πληγές τους, εκείνοι σε περιφρονούν».

- Σε περιφρονούν; παραξενεύτηκαν τα’ άλλα τα δέντρα. Πώς το κατάλαβε αυτό η καρακάξα;

- Το είδε καθαρά, μου είπε, τώρα που πλησιάζουν τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά.

- Τι είδε, δηλαδή; ρώτησαν δύσπιστα ολόγυρα οι φίλοι.
Σχόλιο
Τα βασικότερα μηνύματα που περνάει στα παιδιά η μικρή αυτή ιστορία, αφορούν τον σεβασμό προς τη φύση και τα δέντρα, αλλά την αλληλεγγύη που οφείλουμε να δείχνουμε στους άλλους όταν βρίσκονται σε κατάσταση ανάγκης. "Δεν γίνεται να χαίρεται κανείς, όταν οι άλλοι υποφέρουν", ψιθυρίζει η ελιά (σ.35) και μας θυμίζει άλλους ήρωες από τα έργα της συγγραφέως, που χάρη στην υπευθυνότητα και την αυταπάρνησή τους, κράτησαν ψηλά το λάβαρο της Ανθρωπιάς, βοηθώντας ακόμα και εχθρούς τους.

Η παράκληση να μη χρησιμοποιούμε αληθινά αλλά πλαστικά έλατα για τον χριστουγεννιάτικο στολισμό, μας θυμίζει λίγο την ιστορία με το τυχερό ελατάκι που παρουσιάσαμε πριν λίγες μέρες και βέβαια παραπέμπει, όπως άλλωστε και κείνη, στο κλασικό ελατάκι (The fir-tree) του Άντερσεν. Τι γίνεται όμως με τα δέντρα που μεγαλώνουν ειδικά για να ομορφύνουν το σαλόνι μας και που διαρκώς ανανεώνονται από τους καλλιεργητές; Είναι άραγε και εκείνα κακό να κόβονται, αφού πρόκειται να αντικατασταθούν; Να μην ξεχνάμε επιπλέον, ότι τα φυσικά δέντρα δεν ρυπαίνουν το περιβάλλον όταν παλιώσουν και πεταχτούν, αντίθετα με τα τεχνητά που δεν διασπώνται.

Ένα ακόμα δίδαγμα που περνάει μέσα από την ιστορία, είναι να μην κουτσομπολεύουμε, να μη σχολιάζουμε δηλαδή αρνητικά άλλους ανθρώπους, αλλά και να μην εμπιστευόμαστε τις κακόβουλες φήμες που μας μεταφέρουν διάφοροι αναξιόπιστοι συζητητές (και δημοσιογράφοι). Το μόνο που καταφέρνει η φαρμακόγλωσση καρακάξα, που μοναδικό σκοπό της έχει τη διχόνοια, είναι να στεναχωρήσει την ίδια την ελιά και τους φίλους της. Το πουλί στην ιστορία αυτή μπορεί να μην τιμωρείται για την ανευθυνότητά του -όπως το κοράκι στην ιστορία του Απόλλωνα και της Κορωνίδας που χάνει το λευκό του χρώμα-, προφανώς όμως όταν εμείς διαδίδουμε ανεπιβεβαίωτες φήμες, χάνουμε την υπόληψή των φίλων μας και δεν μπορούν πλέον να μας εμπιστευτούν. Εσείς ελέγχετε τις ειδήσεις που ακούτε προτού τις μεταφέρετε σε κάποιον άλλο;

Χρήση στην τάξη
Το βιβλίο μπορούμε όπως πάντα να το αξιοποιήσουμε στην τάξη κυρίως στο μάθημα της Γλώσσας. Επειδή όμως θίγεται και το ζήτημα της συμπεριφοράς των ανθρώπων προς τα δέντρα, θα μπορούσαμε να το χρησιμοποιήσουμε και στη Μελέτη Περιβάλλοντος. Επίσης, αν δουλεύουμε αξίες όπως αυτή της αλληλεγγύης, η συμπεριφορά της ελιάς θα μας δώσει ένα πολύ ωραίο παράδειγμα για το πώς μπορούμε να βοηθάμε όσους έχουν ανάγκη.

Φυσικά, το βιβλίο μπορεί να αξιοποιηθεί και στην περίπτωση που η τάξη μας πραγματοποιεί κάποιο παιδαγωγικό πρόγραμμα σχετικό με την ελιά. Αρκεί να μην κάνουμε λάθος στο όνομα της συγγραφέως και όπως εδώ, αναφέρουμε ως δημιουργό την Γαλάτεια Σουρέλη. :-)

Share/Bookmark

Δευτέρα 23 Δεκεμβρίου 2013

Φον Κουραμπιές εναντίον κόμη Μελομακαρόνη

Υπόθεση
Χριστούγεννα, η γιορτή της αγάπης... Όχι όμως και για τα γλυκοστρατόπεδα των κουραμπιέδων και των μελομακάρονων, που προετοιμάζονται πυρετωδώς για πόλεμο! Οι στρατοί τους παρατάσσονται, οι αρχηγοί τους βγαίνουν μπροστά και τότε... μια αναπάντεχη χιονοθύελλα παρασέρνει τον φον Κουραμπιέ και τον κόμη Μελομακαρόνη στο δάσος. Στην προσπάθειά τους να γυρίσουν στην πόλη, οι δυο ορκισμένοι εχθροί θα ζήσουν μια τρελή περιπέτεια που θα τους κάνει αγνώριστους, τόσο εξωτερικά, όσο και εσωτερικά...

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Μεταίχμιο
Συγγραφέας: Κυριάκος Χαρίτος
Εικονογράφηση: Ντανιέλα Σταματιάδη
ISBN: 978-960-455-665-6
Έτος 1ης Έκδοσης: 2009
Σελίδες: 24
Τιμή: περίπου 11 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Γ', Δ', Ε', Στ'

Κριτική
Ένα αντιπολεμικό γαστριμαργικό παραμύθι, ιδανικό για τις ημέρες των Χριστουγέννων! Η γραφή σαφής και σχετικά απλή, το θέμα τρισχαριτωμένο, η γλώσσα πρωτότυπη και το ύφος παιχνιδιάρικο. Τι παραπάνω να ζητήσουμε; Η έκδοση παρουσιάζεται προσεγμένη, με σκληρό εξώφυλλο και συνοδευτικό cd, ενώ η εικονογράφηση, παρότι προσωπικά με ξένισε αρκετά, είναι πολύχρωμη και πλούσια, οπότε η ιστορία διαβάζεται γρήγορα, πολύ ευχάριστα και χωρίς να κουράσει. Το βιβλίο προτείνεται κυρίως σε μαθητές των μεσαίων τάξεων του Δημοτικού αλλά και λίγο μεγαλύτερους.

  • Θέμα πρωτότυπο και ευχάριστο 
  • Γραφή με χιούμορ και δημιουργική φαντασία
  • Ωφέλιμα διδάγματα
  • Προσεγμένη έκδοση

Αξίες - Θέματα
Διαφορετικότητα, Ειρήνη, Εγωισμός, Μαγειρική, Παραμύθι, Χριστούγεννα

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Όταν οι δύο αντίπαλοι στρατοί προετοιμάζονται με ασκήσεις και ποιηματάκια!

Εικονογράφηση
Έγχρωμη, πανταχού παρούσα, αλλά μ' ένα ιδιαίτερο ύφος που προσωπικά θεωρώ ότι θα ταίριαζε περισσότερο σε μια πιο σκοτεινή και αλλόκοτη ιστορία (π.χ. Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων)


Απόσπασμα
Ναι, ναι, σωστά μαντέψατε, είχαν φτάσει και πάλι Χριστούγεννα. Κι αυτό σήμαινε πως για άλλη μια χρονιά οι γαλοπούλες ροδοκοκκίνιζαν παρέα με τις πατάτες, τα δώρα τυλίγονταν και ξετυλίγονταν, τα σχολεία έκλειναν και ησύχαζαν, τα παιδιά ξεφάντωναν και πανηγύριζαν, οι γονείς έτρεχαν και δεν έφταναν. Τα δέντρα στολίζονταν και ομόρφαιναν, οι πόλεις φωτίζονταν κι έλαμπαν κι ο Αϊ-Βασίλης φούσκωνε και ξεφούσκωνε για να προλάβει τόσα δώρα.

Στα γλυκοστρατόπεδα όμως τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά. Τόσο διαφορετικά που δύσκολα θα πίστευε κανείς πως ήταν Χριστούγεννα.

Πολεμικές ετοιμασίες, σκληρή γυμναστική κι άλλα πολλά έκαναν μελομακάρονα και κουραμπιέδες να ιδρώνουν (όχι από τον φούρνο) και να φουσκώνουν (ούτε από τη φαρίνα).

Για άλλη μια χρονιά ο πόλεμος των χριστουγεννιάτικων γλυκών ήταν έτοιμος να ξεσπάσει σε φούρνους και ζαχαροπλαστεία. Στην πρώτη γραμμή; Ποιοι άλλοι;  Ο φον Κουραμπιές κι ο κόμης Μελομακαρόνης, που ήταν ορκισμένοι εχθροί μέχρι το αλεύρι τους.

Ο φον Κουραμπιές, της γνωστής οικογένειας, μόνο κουραμπιές δεν ήταν κατά βάθος. Παρά την τόση ζάχαρη ήταν γκρινιάρης και κλαψιάρης και γρουσούζης. Λένε πως όταν ήταν μικρός τα παιδιά στο σχολείο τον κορόιδευαν, γιατί όταν φταρνιζόταν του έφευγε όλη η ζάχαρη άχνη και έμενε φαλακρός!  Κάθε μέρα στο στρατόπεδο διέταζε τους κουραμπιεδοστρατιώτες του να τρέχουν, να κάνουν κωλοτούμπες και να τραγουδούν κάτι πολεμικά τραγούδια της συμφοράς:

Μελομακαρονάδες,
είσαστε κουμπαράδες!
Μην το παρατραβάτε,
την άχνη μας θα φάτε.

Και μερικές φορές για ποικιλία το:

Μαζέψτε τα σιρόπια σας,
γιατί θα φάτε τούμπες.
Μπροστά σας είναι σίδερο,
ταρτάκια και τουλούμπες!

Ο κόμης Μελομακαρόνης βέβαια δεν ήταν κανένας καλύτερος. Παρ’ όλο το σιρόπι του, ήταν κατσούφης και μουρτζούφλης και χειρότερος γρουσούζης. λένε πως μικρός είχε αρπάξει λίγο στον φούρνο και όλοι τον μπέρδευαν με μουστοκούλουρο, γι’ αυτό είχε πάντα νεύρα.
Έβαζε τους μελομακαρονοναύτες να τρέχουν μέχρι να τους ανέβει το μέλι στο κεφάλι και να τραγουδούν απερίγραπτες χαζομάρες όπως:

Κουραμπιέ κουραμπιέ,
θα σε κάνουμε πουρέ!
Κοίτα μη σε πιάσει η πάχνη
και σου φύγει όλη η άχνη!

Καθώς και τη μεγάλη του επιτυχία:

Τώρα που είναι Χριστούγεννα
και κλείσαν τα σχολεία,
ποιος είναι μάγκας θα φανεί
στα ζαχαροπλαστεία.
Σχόλιο
Οι δύο φιλοπόλεμοι αρχηγοί παρουσιάζονται εντελώς ανυπόληπτοι, κι έτσι η ιδέα του πολέμου γελοιοποιείται μαζί τους. Η αναφορά στο παιδικό παρελθόν τους, εκτός από το χιουμοριστικό του πράγματος, δείχνει πως οι απλές σχολικές κοροϊδίες μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά κόμπλεξ και να καλλιεργήσουν "τέρατα". Ο φαύλος κύκλος για τους δύο πρωταγωνιστές ξεκινάει με κάποια μικρά προβλήματά τους (ο ένας μένει φαλακρός όταν φτερνίζεται και ο άλλος άρπαξε στο φούρνο) τα οποία λόγω της κοινωνικής απόρριψης τους γέμισαν με σύνδρομα κατωτερότητας, που με τη σειρά τους οδήγησαν σε νέα κουσούρια, αυτή τη φορά στον χαρακτήρα τους. Έγιναν λοιπόν γκρινιάρηδες και γρουσούζηδες και κατέληξαν να χρησιμοποιούν τα γαλόνια τους για να κερδίσουν λίγη αναγνώριση: Με αφορμή τον πόλεμο, δίνουν διαταγές στους στρατιώτες τους και σκαρώνουν χαζά τραγουδάκια...

Ένα από τα σημαντικά διδάγματα της ιστορίας, είναι πως τα πλεονεκτήματά μας, ή αυτά που τέλος πάντων θεωρούμε πως μας κάνουν σπουδαίους, δεν πρέπει να γίνονται αφορμή να περιχαρακωνόμαστε και να απομακρυνόμαστε από τους άλλους. Γιατί πίσω από αυτά μας τα χαρακτηριστικά, είμαστε πάντα κατά βάθος άνθρωποι, όπως ακριβώς ο φον Κουραμπιές και ο κόμης Μελομακαρόνης είναι ζυμάρι. Οι υπερόπτες αρχηγοί ταλαιπωρούνται λίγο μέχρι να το συνειδητοποιήσουν, αφού περνάνε από 6 στάδια αποδόμησης στα οποία παραδίδουν σε "βοηθούς" (αστέρι, σκίουρο, αρκούδα, τριαντάφυλλα, τρυποκάρυδο και κηπουρό) ένα ένα κάθε καλούδι που τους κάνει διαφορετικούς, κι έτσι βαθμιδωτά εξισώνονται και σταματάνε να τσακώνονται.

Προσοχή εδώ να μην περάσει στα παιδιά το λάθος μήνυμα, ότι δηλαδή τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ταυτότητάς μας ή τα ταλέντα μας, αυτά επομένως που μας κάνουν διαφορετικούς και ξεχωριστούς, είναι αρνητικά και πρέπει να τα εξαλείψουμε. Χωρίς τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά μας, θα μοιάζαμε σαν άγευστο και άχρωμο ζυμάρι. Το μόνο που χρειάζεται να εξαφανίσουμε είναι τα εμπόδια που γεννάει η αλαζονεία και μας χωρίζουν τον έναν από τον άλλο.
Χρήση στην τάξη
Το βιβλίο μπορούμε να το αξιοποιήσουμε στην τάξη με πολλούς και διάφορους τρόπους, κυρίως στο μάθημα της Γλώσσας: Οι ζωντανοί διάλογοι μετασχηματίζονται ευκολότατα σε ένα ευχάριστο θεατρικό δρώμενο, και αν οι τάξεις είναι μικρότερες, μπορούμε να αποδώσουμε την ιστορία με παντομίμα.

Η αποδόμηση των δύο πρωταγωνιστών μας επιτρέπει να γνωρίσουμε τα υλικά από τα οποία κατασκευάζονται τα μελομακάρονα και οι κουραμπιέδες, και να επιχειρήσουμε (αν διαθέτουμε τις κατάλληλες εγκαταστάσεις) να τα φτιάξουμε στο σχολείο.

Οι μαθητές μπορούν να χωριστούν σε δύο ομάδες και να παρουσιάσουν στην τάξη το κάθε στρατόπεδο με στοιχεία όπως:
- Ταυτότητα του Αρχηγού
- Συνταγή και παραλλαγές του γλυκού
- Επιχειρήματα που αποδεικνύουν ότι αυτό που παρουσιάζουμε είναι ανώτερο από το άλλο.
- Ζωγραφιές κουραμπιέδων και μελομακάρονων
- Θρεπτικά συστατικά (ταιριάζει και με τη Φυσική)
- Δείγμα για δοκιμή
- Ποιηματάκι που ανεβάζει το ηθικό μας ή ρίχνει των αντιπάλων
κλπ.
Αν ο αριθμός των μαθητών το επιτρέπει, μπορούν να συμμετέχουν στην παρουσίαση και οι άλλες φυλές γλυκών που αναφέρονται στο βιβλίο, όπως ο μπακλαβάς, η δίπλα και η πουτίγκα.

Φέτος, έναν χρόνο αργότερα (2014), το έργο παρουσιάζεται ως θεατρικό από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, ενώ έχουν προηγηθεί και κάποιες σχολικές παραστάσεις, όπως αυτή του Νηπιαγωγείου Κρηνίτσας!

https://www.youtube.com/watch?v=0w7O8jazRN0&feature=youtu.be


Share/Bookmark

Πέμπτη 19 Δεκεμβρίου 2013

Τα Χριστούγεννα του Αλήτη

Υπόθεση
Ο Αλήτης, ένα αδέσποτο κουτάβι, γεννιέται σε μια χριστουγεννιάτικη φάτνη και αρχίζει να τριγυρνάει στους στολισμένους δρόμους της πόλης αναζητώντας τη μαμά του Παλμύρα. Στην προσπάθειά του να τη βρει, θα συναντήσει κόσμο και κοσμάκη, θα εκπαιδευτεί να επιβιώνει στον δρόμο και θα μπλέξει σ' ένα σωρό απίθανες περιπέτειες. Με ποιους θα γιορτάσει άραγε τα πρώτα του Χριστούγεννα;

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Ψυχογιός
Συγγραφέας: Μερκούριος Αυτζής
Εικονογράφηση: Λιάνα Δενεζάκη
ISBN: 978-960-453-455-5
Έτος 1ης Έκδοσης: 2008
Σελίδες: 55
Τιμή: περίπου 5 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά εδώ
Τάξεις: Β', Γ', Δ'

Κριτική
Μια πολύ απλή, αθώα και χαριτωμένη σκυλο-ιστορία για τα Χριστούγεννα, που χωρίς να συναρπάζει ιδιαίτερα, κρατάει ευχάριστη συντροφιά στα μικρότερα παιδιά και ικανοποιεί με το αναμενόμενο happy end. Δεν υπάρχει χωρισμός σε κεφάλαια, όμως το κείμενο δεν ξεπερνάει τη μισή σελίδα ανά σαλόνι και η πλούσια πολύχρωμη εικονογράφηση κάνει την ανάγνωση ξεκούραστη. Προτείνεται περισσότερο σε μαθητές των μικρότερων ή μεσαίων τάξεων και σίγουρα τα παιδιά που συμπαθούν τα σκυλάκια θα το συμπαθήσουν ιδιαίτερα.

  • Γλώσσα: απλή και κατανοητή
  • Όμορφες εικόνες

Αξίες - Θέματα
Οικογένεια, Ζωοφιλία, Φιλία, Χριστούγεννα

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Λίγο πριν το φινάλε, η Ρουμπίνη βοηθάει τον Αλήτη να το σκάσει και στέκεται στο πλευρό του μέχρι να βρουν τη χαμένη του οικογένεια. "Δεν ήθελα να σ' αφήσω μόνο σου, μέρες που είναι", του λέει.

Εικονογράφηση
Πλούσια και έγχρωμη, αλλά και κάπως εκτός κλίματος, καθώς συχνά επιλέγει αντί ν' ακολουθεί τα συναισθήματα του ήρωα, να μας παρουσιάζει απλώς χαρούμενα κουταβάκια σε διάφορες πόζες.
Απόσπασμα 
Χριστούγεννα...
Πόσο γρήγορα μύρισαν και φέτος! Ακόμα δεν έχει μπει ο Δεκέμβρης και οι δρόμοι της Αθήνας, οι πλατείες, οι βιτρίνες, τα μπαλκόνια των σπιτιών γέμισαν στολίδια, γιρλάντρες - πήραν τη θέση τους τα λαμπιόνια.

Η πλάση προετοιμάζεται κι αυτή να τα υποδεχτεί. Το κρύο είναι τσουχτερό. Σπυρωτό πέφτει στα βουνά το χιόνι.

Τα πουλιά πετούν χαμηλά. Κάνουν ένα-δύο γύρους και ύστερα άλλα κουρνιάζουν στις φωλιές τους κι άλλα τρυπώνουν ανάμεσα στις φυλλωσιές.

Στα σπιτάκια τους βρίσκουν ζεστασιά και τα κατοικίδια, οι γάτες, τα ποντίκια, τα σκυλιά…
Θα μου πείτε: «Όλα τα σκυλιά;» Ε, όχι και όλα!

Η Παλμύρα, ένα πανέμορφο θηλυκό γκόλντεν ριτρίβερ, δυο μέρες τώρα τριγυρίζει αδέσποτη στους δρόμους. Την έδιωξαν την άμοιρη τα αφεντικά της κι είναι πεινασμένη. Τα πόδια της τρέμουν, αλλά όχι! Δεν το βάζει κάτω. Η κοιλιά της σχεδόν σέρνεται στο χώμα, μητέρα θα γίνει σε λίγο – να βρει μια ζεστή γωνιά να γεννήσει τα μικρά της θέλει.

Λίγες μέρες αργότερα ένα κουτάβι ξετρυπώνει μέσα από μια τούφα άχυρα. Ανοίγει τα μάτια του και… το μικρό Χριστό με την Παναγία και τον Ιωσήφ αντικρίζει μπροστά του. Γιατί σε φάτνη χριστουγεννιάτικη βρίσκεται, σε κεντρική πλατεία της πόλης.

Τη μαμά του δεν τη βλέπει πουθενά. Νωρίς το πρωί, όταν εκείνο κοιμόταν, δυο εργάτες του δήμου πέρασαν από τη φάτνη. Είδαν τα αδελφάκια του που έπαιζαν αμέριμνα και τα μάζεψαν, μαζί και τη μαμά τους την Παλμύρα.

Κι ο μικρός Αλήτης φοβήθηκε. Έκλαψε πολύ.
- Θέλω τη μαμά μου! αλύχτησε.

Το χιόνι έπεφτε πυκνό και κανένας δε βρισκόταν στην πλατεία για να ρωτήσει.
Μόλις στέρεψαν τα δάκρυα, η κοιλιά του γουργούριζε από την πείνα, πήρε την απόφαση να ψάξει και πιο πέρα να τη βρει. Η εικόνα της Παναγιάς, την ώρα που στοργικά έσκυβε πάνω από το Θείο Βρέφος, είχε χαραχτεί βαθιά στη μνήμη του. Το ίδιο και η μυρωδιά της μαμάς του στα υγρά του ρουθούνια. 

- Είδε κανείς τη μαμά μου; Γάβγισε.

Έτρεξε κι ως την άλλη άκρη της πλατείας και ξαναφώναξε:
- Είδε κανείς τη μαμά μου;

- Εεε! Τι έπαθες και ουρλιάζεις έτσι; πετάχτηκε τότε ένας βάτραχος που ετοιμαζόταν να πέσει σε χειμερία νάρκη και είχε τη φωλιά του λίγα μέτρα πιο κει, στην τεχνητή λιμνούλα, κάτω από τα νούφαρα. Πώς σε λένε;

- Ξέρω κι εγώ;

- Δεν ξέρεις; Χμ! Αν και δεν έχω χρόνο, κάτι θα κάνω και γι' αυτό. Λοιπόν, σε βαφτίζω... Αλήτη!
Σου πάει γάντι.

- Ποιος νοιάζεται; Μήπως είδες τη μαμά μου;

- Όχι. Μα αν θέλεις, μπορείς να μείνεις μαζί μου. Και την άνοιξη, με το καλό, που θα ξυπνήσω θα σου μάθω να κοάζεις και θα σε κάνω βουτηχτή, τον καλύτερο της λίμνης!

Το σκέφτηκε λίγο ο μικρός Αλήτης, μόλις όμως έβαλε την πατούσα του στο παγωμένο νερό, το μετάνιωσε.

- Άσε καλύτερα, σ' ευχαριστώ! Θα ψάξω να βρω τη μαμά μου, είπε κι έφυγε.
Χρήση στην τάξη
Βασισμένοι στην χαριτωμένη και ευαίσθητη ιστορία του Αλήτη, μπορούμε να συζητήσουμε για τους άστεγους και τα ορφανά παιδιά που τις μέρες των Χριστουγέννων δεν μπορούν να γιορτάσουν μαζί με την οικογένειά τους. Ποιος φροντίζει άραγε γι' αυτούς τους ανθρώπους και πώς θα μπορούσαμε εμείς να τους βοηθήσουμε;

Μέσω της Ρουμπίνης, ο συγγραφέας αφήνει να φανεί μια έμμεση κριτική στους ανθρώπους της "καλής κοινωνίας" που δεν αγαπούν τα σκυλάκια τους πραγματικά, αλλά τα χρησιμοποιούν απλώς ως διακοσμητικά. Μας δίνει έτσι αφορμή να συζητήσουμε για τα συναισθήματα των κατοικίδιων ζώων και τον σεβασμό που τους οφείλουμε ως ιδιοκτήτες αλλά και φίλοι τους.

Δεν ξέρω αν η επιλογή της ράτσας του ήρωα είναι σκόπιμη, όμως τα γκόλντεν ριτρίβερ θεωρούνται τα πλέον ενδεδειγμένα σκυλιά για "υιοθεσία" από μια οικογένεια, καθώς είναι καλοσυνάτα και υπάκουα. Καθώς στο κείμενο γίνεται αναφορά στη συγκεκριμένη ράτσα (σ.11) θα μπορούσαμε να μιλήσουμε στην τάξη για τα χαρακτηριστικά και την ιστορία της, να τη συγκρίνουμε με άλλες ράτσες και να κάνουμε έτσι μια έμμεση αναφορά στη διαφορετικότητα. Όλοι (οι σκύλοι) ίσοι, όλοι διαφορετικοί. 
http://animal.discovery.com/tv-shows/dogs-101/videos/golden-retriever.htm

Share/Bookmark

Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου 2013

Ναι, Βιρτζίνια, υπάρχει Άγιος Βασίλης!


Υπόθεση
Στη Νέα Υόρκη του 1897, η 8χρονη Βιρτζίνια ζητάει να μάθει από τον μπαμπά της αν υπάρχει Άγιος Βασίλης, καθώς πολλά παιδιά στο σχολείο και τη γειτονιά της έχουν αρχίσει να την κοροϊδεύουν. Ο πατέρας της αντί για απάντηση, την ενθαρρύνει να στείλει την ερώτησή της στην έγκυρη εφημερίδα Sun, που λέει πάντα την αλήθεια. Όταν ο αρχισυντάκτης Φράνσις Τσερτς λαμβάνει την επιστολή του κοριτσιού, αποφασίζει μετά από πολλή σκέψη να γράψει ένα άρθρο... Το κείμενό του με τίτλο "Ναι, Βιρτζίνια", πρόκειται να γίνει το πιο πολυδιαβασμένο άρθρο εφημερίδας στον κόσμο, και να συνοδεύσει τη Βιρτζίνια σε όλη την υπόλοιπη ζωή της, όπως την παρακολουθούμε να εξελίσσεται.

Χαρακτηριστικά
Εκδότης: Καστανιώτης
Συγγραφέας: Βασίλης Παπαθεοδώρου
Εικονογράφηση: Λίλα Καλογερή
ISBN: 978-960-03-5673-1
Έτος 1ης Έκδοσης: 2013
Σελίδες: 104
Τιμή: περίπου 9 ευρώ
Ηλεκτρονική αγορά και απόσπασμα εδώ
Μεγαλόφωνη ανάγνωση του βιβλίου εδώ (σε 5 μέρη)
Τάξεις: Ε', Στ', Γυμνάσιο
άλλες κριτικές εδώ εδώ κι εδώ

Ευχαριστούμε τις Εκδόσεις Καστανιώτη για τη δωρεά ενός αντιτύπου στη βιβλιοθήκη μας!

Κριτική
Μια πολύ ωραία ιστορία γεμάτη ευαισθησία, νοσταλγία, σκηνές βγαλμένες από τον κινηματογράφο, αλλά και αξιόλογα μηνύματα - τόσο σημαντικά που καλό θα ήταν να μην τα θυμόμαστε μόνο κάθε Χριστούγεννα. Το βιβλίο χωρίζεται σε 17 πολύ μικρά κεφάλαια (από 2-7 σελίδες το καθένα), με μεγάλα τυπογραφικά που κάνουν την ανάγνωσή του εύκολη, άνετη και ξεκούραστη. Η εικονογράφηση είναι στυλιζαρισμένη, σχετικά αραιή και βρίσκεται εντός κλίματος, παρότι δεν αλληλεπιδρά ιδιαίτερα με το κείμενο. Παρά το μέγεθος των στοιχείων, θεωρώ ότι το έργο απευθύνεται περισσότερο σε έμπειρους αναγνώστες. Τα πιο μικρά παιδιά είναι πιθανόν να δυσκολευτούν από τον όγκο του κειμένου και από τη γραφή. Προτείνουμε λοιπόν το βιβλίο κυρίως σε μαθητές των μεγάλων τάξεων του Δημοτικού και του Γυμνασίου. Τα κορίτσια θα αγαπήσουν την ιστορία της Βιρτζίνια ευκολότερα και θα ταυτιστούν μαζί της, ενώ όσα σκέφτονται να γίνουν δασκάλες, θα βρουν στην ηρωίδα ένα πρότυπο προς μίμηση. 

  • Γλώσσα: απλή και σαφής
  • Ιστορικό ενδιαφέρον: πληροφορίες για περασμένες δεκαετίες
  • Ανθρωπιστικές αξίες και μηνύματα
  • Βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα 
  • Πολύ ωραία εικονογράφηση

Αξίες - Θέματα
Διαφορετικότητα, Ειρήνη, Ανθρωπισμός, Αλτρουισμός, Χριστούγεννα

Σκηνές που ξεχωρίσαμε
Αρκετές σκηνές είναι καλογραμμένες και νοσταλγικές, όπως όταν η γιαγιά -πλέον- Βιρτζίνια διαπιστώνει πόσο έχουν αλλάξει οι εποχές (σ.90), δεν μπορούμε ωστόσο να αφήσουμε έξω και το αναπάντεχο φινάλε που ανατρέπει τη ρεαλιστική πορεία των γεγονότων!

Εικονογράφηση
Καλοδουλεμένη, μέσα στο κλίμα του βιβλίου, χρησιμοποιεί μεικτές τεχνικές, ίσως όμως είναι κάπως αραιή, με περίπου μια ολοσέλιδη εικόνα για κάθε δύο κεφάλαια.
Απόσπασμα 
Νέα Υόρκη, Χριστούγεννα 1954
Αμάξια, φώτα, Αϊ-Βασίληδες στους δρόμους, μα πάνω απ’ όλα ένα τεράστιο πλήθος που κινούνταν προς όλες τις κατευθύνσεις, έμπαινε στα καταστήματα, ψώνιζε από πλυντήρια, ψυγεία και τηλεοράσεις μέχρι αυτοκίνητα. Τα Χριστούγεννα εκείνης της χρονιάς δεν έμοιαζαν  με άλλες γιορτές. Ο κόσμος έκανε βόλτες στην πόλη, ξόδευε χρήματα, αγόραζε, χαιρόταν. Όλοι κρατούσαν μεγάλες τσάντες με ψώνια από τα μαγαζιά, πολλές τσάντες με ψώνια από τα μαγαζιά, πολλές τσάντες, που τους βάραιναν τα χέρια, που δεν μπορούσαν να τις κρατήσουν καλά καλά. Αλλά όλοι ήταν μ’ ένα χαμόγελο στα χείλη, μέσα στο πνεύμα των γιορτών, που γι’ αυτούς σήμαινε να αγοράσουν πράγματα.

Η Βριτζίνια κρατούσε κι αυτή λίγα ψώνια – κάποια μικρά δώρα για την κόρη της και την εγγονή της, και τρόφιμα από το παντοπωλείο για το τραπέζι των επόμενων ημερών. Της άρεσε να κοιτά τις βιτρίνες, μόνο που δεν ήθελε να ξοδεύει πολλά χρήματα. Δεν ξεχνούσε ποτέ τις στερήσεις που είχε περάσει όλα αυτά τα χρόνια, αν και, ευτυχώς, δεν της είχε λείψει τίποτα, ακόμα κι όταν μοιραζόταν τα λιγοστά της αγαθά με όσους είχαν ανάγκη.

Στεκόταν και θαύμαζε τις καινούριες ηλεκτρικές συσκευές για το σπίτι: πλυντήρια πιάτων, πιστολάκια για τα μαλλιά, τοστιέρες, τηλεοράσεις… Δίπλα της τα αμάξια κόρναραν, ο κόσμος ήταν ανυπόμονος, ήθελε να σταματήσει η κίνηση, να παρκάρει και να τρέξει αμέσως στα μαγαζιά.

Σε κάποια βιτρίνα κοντοστάθηκε, μέσα στο πολυκατάστημα ακουγόταν φασαρία. Ορισμένοι περαστικοί με τα παιδιά του είχαν σταματήσει κι αυτοί για να δουν τι συμβαίνει, ενώ άλλοι δεν έδωσαν καν σημασία στο γεγονός. Δυο φύλακες του πολυκαταστήματος έδιωχναν με προσβολές και βρισιές μια οικογένεια μ’ ένα αγοράκι. Η οικογένεια ήταν μαύροι.

«Δεν έχετε δουλειά εσείς εδώ, δεν είναι για αράπηδες αυτά τα μέρη», είπε ο ένας φύλακας για να συμπληρώσει και ο δεύτερος: «Μην ξαναπατήσετε το πόδι σας εδώ, θα φωνάξουμε την αστυνομία. Δε σας θέλουμε».

Οι γονείς είχαν κατεβάσει το κεφάλι τους από την ντροπή, ενώ το αγοράκι τους έδειχνε παραξενεμένο και δεν καταλάβαινε γιατί τους έδιωχναν. Οι υπόλοιποι πελάτες έκαναν στην άκρη καθώς περνούσε η οικογένεια, σαν να φοβόντουσαν πως θα λερωθούν, σαν να σιχαίνονταν.

«Θέλω να δω τον Αϊ-Βασίλη», έλεγε το αγοράκι κι έδειχνε προς το εσωτερικό του πολυκαταστήματος, όπου ένας παχουλός Άγιος Βασίλης έπαιρνε στην αγκαλιά του τα παιδιά και φωτογραφιζόταν μαζί τους.
«Έλα, πάμε ,θα τον δεις σε άλλο μέρος», του είπε η μητέρα του προσπαθώντας να το καθησυχάσει, αλλά το μικρό αγόρι δεν ηρεμούσε.

Οι περαστικοί άρχισαν να γελάνε και να τους κοροϊδεύουν, οι γονείς ένιωσαν φοβερά ντροπιασμένοι, ντρέπονταν για το χρώμα τους, που ήταν μαύροι.

Η Βιρτζίνια έγινε έξαλλη, για μια από τις λίγες φορές στη ζωή της. Άρχισε να παραμερίζει τον κόσμο και να κατευθύνεται προς την οικογένεια.
«Με συγχωρείτε…» τους είπε μόλις τους έφτασε. «Μπορώ;» - και πήρε το παιδί από το χέρι.

Οι γονείς παραξενεύτηκαν και τρόμαξαν προς στιγμή, όταν όμως είδαν την ηλικιωμένη γυναίκα να τους χαμογελά, άρχισαν να καταλαβαίνουν τι θα έκανε.

Ο κόσμος παραμέρισε έκπληκτος, καθώς έβλεπε μια λευκή γιαγιά να κρατά ένα μαύρο αγοράκι από το χέρι και να μπαίνουν στο πολυκατάστημα. Όλοι οι πελάτες είχαν βγει από τα διάφορα μαγαζιά και κοιτούσαν με απορία την παράξενη αυτή εικόνα. Οι δυο φύλακες άρχισαν να κατευθύνονται προς το μέρος της Βιρτζίνια, αλλά εκείνη τους έριξε μια άγρια ματιά που τους ανάγκασε να μείνουν στη θέση τους.

«Ορίστε! Αυτός είναι ο Άγιος Βασίλης», είπε στο μικρό της φίλο, μόλις πλησίασαν τον άντρα που ήταν ντυμένος στα κόκκινα και φωτογραφιζόταν με τα παιδιά. «Έλα να φωτογραφηθείς κι εσύ μαζί του».

Ο ντυμένος στα κόκκινα άντρας άρχισε να ψελλίζει κάτι, το ίδιο κι ο φωτογράφος. Κάποια λόγια, όπως ότι απαγορευόταν να πηγαίνουν στο πολυκατάστημα μαύροι άνθρωποι και πως θα έχαναν τη δουλειά τους.
Η Βριτζίνια άνοιξε την τσάντα της κι έβγαλε σχεδόν τη μισή της σύνταξη για να πληρώσει τη φωτογραφία.
«Ορίστε! Αυτά φτάνουν;» ρώτησε.

Οι δύο άντρες είδαν τα λεφτά, πόσο πολλά ήταν – πολύ περισσότερα από όλες τις φωτογραφίες που θα έβγαζαν εκείνες τις μέρες – και δεν μπορούσαν να πιστέψουν στα μάτια τους.

«Μόνο να κάνουμε γρήγορα, να μη μας δούνε πολλοί», είπε ο φωτογράφος κι έβαλε το μαύρο αγόρι να σταθεί δίπλα στον Άγιο Βασίλη.

Ο μικρός γελούσε τρισευτυχισμένος, ήταν μαγική στιγμή γι’ αυτόν.


Σχόλιο
Η αρχική ιδέα είναι εμπνευσμένη από πραγματικά γεγονότα, όπως συμβαίνει αρκετά συχνά στα έργα του Βασίλη Παπαθεοδώρου. Αυτή τη φορά μάλιστα, πρόκειται για μια από τις πιο αγαπημένες χριστουγεννιάτικες ιστορίες στην κουλτούρα των Η.Π.Α. Αρκεί να αναφέρουμε ότι το περιστατικό του 1897 έχει μεταφερθεί σε βιβλία, κινούμενα σχέδια, computer animation, τηλεοπτικές σειρές και αρκετές ταινίες, θεατρικά, μιούζικαλ, έχει εμπνεύσει το όνομα σε μια pop/punk μπάντα και συνεχίζει ακάθεκτο, ακόμα και σε σύγχρονα τηλεοπτικά σποτς.

Είναι πολύ ενδιαφέρον -ίσως μάλιστα και τρομακτικό- αν σκεφτεί κανείς πώς μια απόφαση ενός 8χρονου κοριτσιού, μπορεί να επηρεάσει ολόκληρη τη μετέπειτα ζωή του και να εμπνεύσει τις ζωές χιλιάδων άλλων ανθρώπων, δεκαετίες αργότερα. Οι επιλογές μας όμως, πράγματι διαμορφώνουν το παρόν και το μέλλον μας στον κόσμο αυτό. Γι' αυτό και πρέπει να είναι υπεύθυνες και σύμφωνες με τις αξίες μας. Αν λοιπόν κάνουμε μόνο πράγματα που θεωρούμε σωστά και μας κάνουν ευτυχισμένους, θα είναι πιο δύσκολο να καταλήξουμε σε λάθος δρόμους στη ζωή μας. Αναρωτιέμαι αν οι πολιτικοί μας το γνωρίζουν αυτό.

Ένα από τα μηνύματα του βιβλίου, είναι πως ακολουθώντας στη ζωή μας ένα θετικό πρότυπο, μπορούμε να ωφεληθούμε τόσο οι ίδιοι, όσο και να βοηθήσουμε τους συνανθρώπους μας και την κοινωνία ολόκληρη να γίνει καλύτερη. Η Βιρτζίνια, αγαπώντας τον Άγιο Βασίλη, επιλέγει να συμπεριφέρεται στους άλλους με καλοσύνη και γενναιοδωρία ψυχής, σαν να ήταν η ίδια εκπρόσωπος του Αγίου. Τι πρότυπα προσφέρονται άραγε σήμερα στα παιδιά; Ποια πρότυπα προβάλλονται από τα μέσα;
Η Βιρτζίνια Ο' Χάνλον 2 χρόνια πριν στείλει το γράμμα στην εφημερίδα
Η Βιρτζίνια Ο' Χάνλον σε μεγάλη ηλικία, την ώρα που διαβάζει το διάσημο άρθρο της σε παιδιά


Χρήση στην τάξη
Πολλές από τις σκηνές που περιγράφονται στο βιβλίο, όπως αυτή του αποσπάσματος, μπορούν να ενισχύσουν την ενσυναίσθηση των παιδιών, αν δραματοποιηθούν στην τάξη ή αξιοποιηθούν με άλλον κατάλληλο τρόπο (βλ. Δραστηριότητες). Για τη συγκεκριμένη σκηνή, μπορούμε στα πλαίσια του μαθήματος της Γλώσσας, των Θρησκευτικών, της Φυσικής ή και της Γεωγραφίας, να συζητήσουμε για το ρατσισμό και τα προβλήματα που προκάλεσε και προκαλεί στους ανθρώπους.

Τα 9 άλματα στον χρόνο που πραγματοποιεί ο συγγραφέας μέχρι να ολοκληρώσει το διήγημά του, μας αποδίδουν έναν αιώνα (1863-1971) αμερικανικής ιστορίας, με τον ιδιαίτερο τρόπο που τον βιώνουν οι καθημερινοί ήρωες του διηγήματος, κυρίως η Βιρτζίνια Ο' Χάνλον. Μπορούμε εξετάζοντας σύντομα κάθε περίοδο (και ίσως προβάλλοντας φωτογραφίες από την αντίστοιχη εποχή), να μιλήσουμε στην τάξη για την εξέλιξη των δυτικών κοινωνιών ή και συγκεκριμένα της χώρας μας, τον τελευταίο αιώνα και το πώς άλλαξε ο κόσμος μας μέσα στα χρόνια αυτά. Τι θα συναντούσε η Βιρτζίνια στις στάσεις της αυτές, αν ζούσε στην Ελλάδα; Μπορούμε άραγε να σκεφτούμε την παράλληλη ιστορία της Βιργινίας Οχανλίδου;

Share/Bookmark